Azərbaycan sərhədləri hüdudunda 1840-1929-cu illər ərzində inzibati-ərazi bölgüsünə daxil edilmiş Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax qəzası 1929-cu ildə ləğv edilərək rayon statusu qazanmışdır. Bu qəzanın tərkibində minilliklər boyuinca yer alan “Qaraqoyunlu dərəsi”nin (Polad kənddən başlayıb Gölkənd kəndində qurtaran, uzunluğu 25 km-çatan hissədə, Göyçə gölünün şimal və şimal-şərq əraziləri) müsəlman-türk mənşəli kəndlərindən Poladkənd, Salah, Qaraqaya, Yanıx pəyə, Çaykənd, Əmirxeyir, Pəriabad, Gölkənd, Cıbıxlı, 1922-ci ildə Qərbi Azərbaycan torpaqlarında yaradılmış Ermənistanın inzibati-ərazi vahidlərinin təşkili məqsədi ilə Çəmbərəkənd nahiyəsinə təhkim edilmişdir. Bu ərazilərdə 1937-ci ildə hay kilsə və daşnak idarəetmə sistemi Krasnoselsk rayonu yaratmışlar.
Qazax qəzasının Haqqıxlı (keçən əsrin 70-ci illərində Vurğunkənd adlanmışdır) və Dilican kəndləri də həmin dövrdə Karvansaray nahiyəsinə təhkim edilmişdir. Orada isə 1930-cu ildə İcevan rayonu təşkil edilmişdir.
Çar Rusiyasının Qafqaz canişinliyinin Qafqaz Hərbi Dairəsinin Hərbi-topoqrafiya şöbəsi tərəfindən tərtib edilmiş “Cənubi Qafqaz.1903-cü il.” xəritəsində yuxarıda adları çəkilən kəndlər bütünlüklə Qazax qəzasının sərhədləri hüdudunda göstərilmişdir.
Ermənistan rəhbərliyinin və hay kilsəsinin birgə təşkilatçılığı ilə SSRİ hökumətinin qəbul etdiyi qərara əsasən 1948-1949-cu illərdə “Qaraqoyunlu dərəsi”nin kəndlərində yaşayan müsəlman-türk əhalisinin xeyli hissəsi Qazax, Şəmkir, Gədəbəy... rayonlarına köçürülmüşdür.
(Yazının hazırlanmasında Qərbi Azərbaycanın Çəmbərəkənd rayonu, Qaraqaya kənd sakini Sabir İsmayıl oğlu Əfəndiyevin (1942) məlumatından istifadə edilib.)
Paylaş: