“Polşa Rusiya ilə beynəlxalq öhdəliklərə uyğun əsasda dialoqa açıqdır”.
 
Ovqat.com-un məlumatına görə, Polşanın Rusiyadakı səfiri Kşişto Kraevski Rusiyanın İnterfaks” nəşrinə verdiyi müsahibəsində belə deyib.
 
O qeyd edib ki, Varşavanın Moskva ilə əlaqələrinin normallaşdırması mümkündür. 
 
Səfirin fikrincə, Rusiya ilə Qərb arasındakı əlaqələr zəifdir və bu, Moskvanın son illərdə yürütdüyü siyasətin nəticəsidir. Kraevski Rusiya ilə Polşa arasında ikitərəfli münasibətlərin vəziyyətini Rusiyanın Qərblə əlaqələrinin zəifliyi ilə əlaqələndirilib. Berlin, Paris və Londonda bu mövzunu müzakirə etdiyini söyləyən səfir deyib ki, həmin görüşlərdən sonra onda bütün Qərb ölkələrinin Rusiyaya münasibətdə yekdil mövqe sərgilədikləri barədə qənaət formalaşdırıb.
 
"Buna baxmayaraq, hesab edirəm ki, münasibətlərin normallaşması mümkündür",— deyə səfir əlavə edib. Bunun üçün isə beynəlxalq öhdəliklərə əməl olunması əsasında bərabərhüquqlu söhbətə və dialoqa başlamaq, bu iradəni ortaya qoymaq lazımdır.
 
Vəzifəsinə yeni təyin olunan səfir etiraf edib ki, onu Moskvaya dil tapmaq üçün göndəriblər və Rusiya Polşa vasitəsilə Avropa ilə münasibətlərini yenidən bərpa edə bilər: “Polşa Rusiyaya çox şey təklif edə bilər. Lazım olan hər şey beynəlxalq öhdəliklərə əməl edilməsi əsasında bərabərhüquqlu söhbət və dialoq qurulmasında gizlidir. Polşa bu dialoqa açıqdır. Məni Moskvaya bu vəzifə ilə göndərdilər və belə bir dialoqa zəmin axtaracağam”.
 
Səfir müsahibəsində Rusiya-Polşa-Avropa İttifaqı, o cümlədən NATO əlaqələrinə, Varşavanın yürütdüyü enerji siyasətinə də toxunub. Avropanın neft və tədarükçülərindən biri olduğumuzdan Qərbin enerji siyasəti ilə bağlı startegiyası Azərbaycan oxucuları üçün də böyük maraq kəsb edir. Bütün bunları nəzərə alıb Polşa səfirinin müsahibəsinin müvafiq hissələrini Ovqat.com oxucularına təqdim edirik:
 
 
- Rusiya hesab edir ki, Polşa, eləcə də bir sıra Baltikyanı ölkələr Aİ və NATO-nun Rusiyaya yanaşmasında rusofob gündəmini formalaşdırırlar. Qonşu ilə münasibətlərdə Polşaya bu cür kəskinlik nəyə lazımdır və Varşava nə üçün Avropa İttifaqı və NATO-da bu cür mövqe nümayiş etdirir?
 
- "Rusofob" terminindən Aİ və ya NATO-nun Rusiyaya münasibətləri kontekstində istifadə etmək çətindir. "Rusofobiya" qeyri-təbii və irrasional qorxu və ya xofla xarakterizə olunur. Lakin mən Rusiya Federasiyasının Xarici İşlər naziri cənab Sergey Lavrovun yanaşması ilə tamamilə razıyam ki, biz fobiyalara deyil, faktlara əsaslanan münasibətlər qurmalıyıq. Aİ diplomatiyası rəhbərinin bu yaxınlarda Moskva səfəri zamanı Rusiyanın əməkdaşlıq potensialından istifadə etmək niyyətində olmadığını ortaya çıxdı. Rusiyanın hərəkətlərinə cavab olaraq, Avropa İttifaqı yekdilliklə Rusiya ilə dialoqda rəhbər tutduğu prinsipləri işləyib hazırladı. Bu tezis nə qədər cəlbedici olsa da, nə Varşava, nə də hər hansı digər Avropa paytaxtı müstəqil olaraq Aİ ilə Rusiya arasında münasibətlərin üslubunu və ya NATO ilə Rusiya arasında münasibətləri diktə etmir.
 
Lakin vurğulamaq istəyirəm ki, Rusiya hakimiyyətinə münasibətdə bizim siyasətimiz rusiyalılara qarşı bir millət kimi hər hansı mənfi emosiyalar ehtiva etmir, əksinə, ictimai rəy sorğuları göstərir ki, biz qonşu ölkə kimi insanlararası əlaqələrin inkişafına qayğı göstəririk. Polşa universitetləri, eləcə də əmək bazarı Şərqdən gələn qonaqlar üçün açıqdır. Polşada rusdilli icma fəaliyyət göstərir və rus dili tez-tez Polşa küçələrində eşidilə bilər. Təəssüf ki, Rusiya elitasının bir hissəsi bu ictimai əlaqələri mənfi bir şey kimi qəbul edir, bizim üçün isə təbii bir haldır. Bizə istənilən müasir dövlətin fəaliyyətinin elementi olan cəmiyyətlərarası dialoq lazımdır.
 
- Polşa ötən ilin yayında ABŞ ilə Polşa ərazisinə əlavə 1000 Amerika hərbçisinin göndərilməsi haqqında saziş imzalayıb. Bundan başqa, ABŞ-ın əvvəlki Prezidenti Almaniyadakı hərbi kontingentin bir hissəsini Polşaya göndərmək qərarına gəlib. Hazırda Polşada yerləşən ABŞ hərbçilərinin sayı nə qədərdir?
 
-Hazırda Polşada 4,5 minə yaxın Amerika əsgəri var. 2020-ci ildə Polşa-Amerika müdafiə sahəsində əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi haqqında Sazişin imzalanması onların ölkəmizdə olması ilə bağlı formal və hüquqi məsələləri dəqiqləşdirdi. Öz növbəsində, Almaniyada Amerika hərbçilərinin iştirakı ilə baş verən dəyişikliklər ayrıca məsələ idi. Onları Polşa Respublikasının ərazisində Amerika əsgərlərinin olması məsələsi ilə əlaqələndirmək olmaz. Biz Amerika qoşunlarının Almaniyadan çıxarılmasını dayandırmaq üçün Prezident Baydenin qərarı haqqında məlumatdan məmnunuq. ABŞ-ın Avropada təhlükəsizliyin təmin edilməsində fəallığı bizim üçün vacibdir.
 
- Bildiyimiz kimi, Polşa Amerikanın Avropada ən iri bazarlarından birinə çevrilir. Moskvada deyirlər ki, bu amili hərbi planlaşdırmada da nəzərə alacaqlar. Polşa rəhbərliyinin qiymətləndirməsinə görə, bu qədər qoşun özünü təhlükəsiz hiss etmək üçün kifayətdir, biz isə bu cür hərbi hazırlıqların Rusiyaya qarşı yönəldiyini dününürük. Rusiyanın Polşa üçün təhlükə yaratdığı barədə sizin qənaətiniz nəyə əsaslanır?
 
- Nisbətləri saxlamaq lazımdır. Almaniyadakı Amerika əsgərləri 35 min nəfərə yaxın, İtaliyada isə 12 mindən çoxdur. Amerika öz müttəfiqlərinin şərq cinahında iştirakı isə məhduddur və yalnız müdafiə xarakteri daşıyır. O da heç bir dövlətə qarşı yönəlməyib. Xatırladaq ki, NATO aMüdafiə alyansıdır və əsas məqsədi onun üzvlərinin təhlükəsizliyinin təmin olunmasıdır.
 
Görülən tədbirlər beynəlxalq təhlükəsizlik mühitində baş verən dəyişikliklərə reaksiyadır. 2014-cü ildə Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü və bizim öz ərazimizdə olan digər hərəkətlər NATO-nu Şərq cinahı alqısını dəyişdirməyə və onun təhlükəsizliyinin möhkəmləndirməsinə vadar etdi.
 
- Rusiya orta və yaxın məsafəli yerüstü raketlərin yerləşdirilməsindən və yoxlama tədbirləri qismində qarşılıqlı imtina təşəbbüsü irəli sürüb. Belə yoxlamalar Kalininqradda, o cümlədən Polşa ərazisində də aparılacaqdı, orada bu il MK-41 buraxılış qurğuları olan Europol bazası yaradılmalı idi. Varşavada bu təşəbbüsə necə yanaşırlar? Belə bir baza bu il və ya nə vaxtsa açılacaqdır?
 
 
- Rusiya tərəfinin Avropada orta və yaxın məsafəli raket sistemlərinin yerləşdirilməsinə moratorium təklifinə, çətin ki, konstruktiv yanaşma kimi baxılsın. Rusiya əvvəlkitək regionda yerləşən 9M729-nun novator raketlərinin müqavilədə nəzərdə tutulan fəaliyyət aralığından artıq olduğunu inkar edir. Bu, silahlara nəzarət haqqında mühüm Sazişin artıq fəaliyyət göstərməsinin səbəblərindən biri idi. Bundan başqa, analoji təkliflərə paralel olaraq, Rusiya silahlı qüvvələri mütəmadi olaraq öz ölkəsinin bütün ərazisində raket komplekslərinin operativ yerləşdirilməsini həyata keçirir. Faktiki olaraq, Rusiya təklifinin qəbul edilməsi birtərəfli öhdəlik demək olardı. Rusiya tərəfinin təklif etdiyi ikitərəfli yoxlamaların həcmi həm mövzu, həm də ərazi üzrə müqayisəedilməzdir. Rusiyanın təklifinə Kalininqrad vilayətindəki "İsgəndər" sistemləri və ya NATO ölkələrinin bilavasitə yaxınlığında fəaliyyət göstərən Qərb hərbi dairəsindəki digər bazalar daxil deyil.
 
Redzikovo şəhərində Aegis Ashore raketdən müdafiə sistemi Avropaya Yaxın Şərq regionundan atıla biləcək ballistik raketlərin ələ keçirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş qurğudur. ABŞ-ın Polşada digər raket əleyhinə bazalar qurması nəzərdə tutulmayıb.
 
- Rusiya deyir ki, əgər Avropa İttifaqının Aleksey Navalni ilə  bağlı sanksiyalar tətbiq etməsi Rusiya iqtisadiyyatı üçün ağrılı olarsa, bu, Avropa İttifaqı ilə Rusiya arasında münasibətlərin pozulmasına gətirib çıxara bilər. Polşa hadisələrin bu cür inkişafını istərdimi?
 
- Hazırda Avropa İttifaqında Rusiya ilə münasibətlər barədə qızğın müzakirələr davam edir. Vurğulamaq istəyirəm ki, bizim indiki siyasətimiz, o cümlədən sanksiyalar siyasətimiz Rusiya tərəfindən ədavəti körükləyən addımların nəticəsidir. Son aylar və illərdə biz daim Rusiyanın İttifaqla münasibətləri yaxşılaşdırmaqda maraqlı olmadığı barədə siqnallar alırıq və buna görə yalnız təəssüflənə bilərəm. Buna baxmayaraq, hesab edirəm ki, bizə beynəlxalq öhdəliklərə hörmət əsasında konstruktiv münasibətlər lazımdır.
 
-Siyasi münasibətlərdə dərin böhrana baxmayaraq, Polşa Rusiyanın onlarla ən iri ticarət-iqtisadi tərəfdaşı olaraq qalır. Varşava Rusiya ilə iqtisadi, investisiya əlaqələrinin genişləndirilməsində maraqlıdırmı? Avropanın sanksiyaları və Moskvanın cavab tədbirləri fonunda bu cür inkişaf mümkündürmü?
 
- İqtisadi əməkdaşlıq yaxşı beynəlxalq münasibətlərin qurulmasında mühüm elementdir. Rusiya Polşa ixracatında həcminə görə yeddinci yeri tutur - 2020-ci ildə o, 8 milyard dollardan çox olub. Öz növbəsində, Rusiya idxal həcminə görə Polşa dördüncü ticarət tərəfdaşıdır (2020-ci ildə 11 milyard dollardan çox). 2019-cu ildə Polşa ixracat tendensiyası birmənalı olaraq müsbət dinamikanı qoruyub saxlayıb və illik dəyər artımına 10% - dən çox yüksəlişə nail olmuşdur. Əminəm ki, pandemiyadan sonra məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması, şübhəsiz ki, Polşa şirkətlərinin Rusiyada iqtisadi və investisiya əməkdaşlığını stimullaşdıracaq. Artıq indi bu iştirak xüsusilə gigiyenik və sarğı materiallarının və floristikanın istehsalı kimi sahələrdə nəzərə çarpır.
 
Bununla belə, Avropanın sanksiyaları, xüsusilə də Rusiyanın əks-sansiyaları iqtisadi əməkdaşlığın məhdudiyyətsiz inkişafı yolunda ciddi maneələr yaradır. Yadda saxlamaq lazımdır ki, bu, Aİ ilə Rusiya arasında çətin və mürəkkəb siyasi münasibətlərin nəticəsidir. Polşa sahibkarları üçün xarici ekspansiya zamanı nəzərə alınan mühüm element iqtisadi mübadilə qaydalarının proqnozlaşdırıla bilməsidir. Əgər Polşa şirkətləri Rusiyada sabit şərtlər və ədalətli rəqabətə ümid edə biləcəyini görsələr, onlar mütləq Volqa, Don və ya Nevaya yönələcəklər. Amma hələ ki, Rusiya xarici cəlbediciliyin reytinqində qonşu Ukrayna, Türkiyə və ya Çili ilə müqayisədə daha pis yer tutur.
 
- Polşa Amerika LNG üçün Avropa xabına çevrilir. Bu, Polşanın özünün və bütövlükdə Avropa İttifaqının Rusiya qazından asılılığının azaldılmasına yönəlmiş strategiyanın bir hissəsidir? Varşava gələcəkdə Rusiya ilə enerji sahəsində əməkdaşlığın davam etdirilməsinə maraq göstərirmi?
 
-Qaz xabının inkişafı, ilk növbədə, son istehlakçılar üçün bu yanacağın qiymətinin aşağı düşməsinə gətirib çıxarmalıdır. Polşa qaz infrastrukturunun inkişafı üzərində intensiv çalışır, “Baltic Pipe” qaz boru kəmərinin tikintisi, Litva və Slovakiya ilə qaz əlaqələri, həmçinin Svinouysitsa şəhərində LPG terminalının genişləndirilməsi kimi layihələri həyata keçirilir ki, bu da dünyanın demək olar ki, hər bir guşəsindən qaz idxalına imkan verir. Təqdim olunan investisiyaların reallaşması, ilk növbədə, Mərkəzi və Şərqi Avropanın digər ölkələri üçün Polşaya qaz tədarükünün təhlükəsizliyinin artmasına müsbət təsir göstərəcək. Mərkəzin yaradılması mərkəzi və Şərqi Avropada daha rəqabətli qaz bazarı formalaşdıracaq ki, bu da məhsulun daha çox əlçatanlığına və ucuzlaşmasına gətirib çıxaracaq. Təchizat bazarında inhisarçılıq isə qiymətlərin ucuzlaşmasına imkan vermir və enerji təhlükəsizliyinə inam yaratmır.
 
Polşa enerji əməkdaşlığından imtina etmir. Rusiya qlobal bazarda fəaliyyət göstərən böyük ixracatçıdır. Bizim yanaşma hələ çatdırılması etibarlılıq və onların istiqamətləri üzrə səmərəli görünüşü ilə birlikdə kommersiya fayda dərin təhlili əsasında olacaq. Rusiya şirkətləri Avropanın bir sıra ölkələrinə neft və qaz satırlar, onlar bazarı bilirlər, müqavilələrin qiyməti və şərtlərini çox gözəl bilirlər. Belə bir vəziyyətdə böyük təcrübədən istifadə edərək, qarşılıqlı faydalı və rəqabətqabiliyyətli təklif təqdim etmək problem olmamalıdır...
 
Tərcümə Ovqat.com-a aiddir