Tarasov çərənləyib ki, Rusiyanın Ermənistandakı 102-ci hərbi bazası çıxarılarsa, Azərbaycana yerləşdirilə bilər; halbuki 2044-dək orada qalma müqaviləsi var, üstəgəl, Bakı Qoşulmama Hərəkatının üzvüdür - polkovnik və hərbi analitikin rəyi

“Yaxın Şərqdəki müharibə bölgəmizdə böyük qruplaşmaların yaranmasına səbəb olub”. “Yeni Müsavat” qeyd edir ki, noyabrın 22-də rusiyalı ermənipərəst politoloq, Yaxın Şərq məsələləri üzrə ekspert Stanislav Tarasov belə deyib.

O iddia edib ki, Azərbaycan artıq Rusiya ilə münasibətlərə fərqli baxır. Tarasov hesab edir ki, əgər əvvəllər Azərbaycan öz ərazisində Rusiyanın mövcudluğuna qarşı idisə, bu gün əksinə, Rusiyanın mövcudluğunun tərəfdarına çevrilir. Onun fikrincə, Azərbaycan ermənilərin Rusiyanın yeganə müttəfiqi olmasından narahat idi, amma Putin Əliyevlə işləməyə başladı: “Gümrü bazası Ermənistandan çıxsa, Kürdəmirdə və Gəncədə dayanacağıq, buna əminəm”.

Tarasovun təxribat xarakterli bu fikri geniş müzakirələrə səbəb olub. Lakin ermənipərəst analitik hansı səhvləri buraxdığını unudub. Çünki Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatının üzvüdür və burada heç bir ölkənin hərbi bazası yerləşə bilməz.

Hər şeydən əvvəl onu yada salaq ki, Qəbələdəki “Daryal” tipli RLS-in icarə müddəti 2012-ci ilin dekabrında bitib. O zaman Azərbaycan və Rusiya arasında stansiyanın icarə müddətinin uzadılmasına dair xeyli müddət danışıqlar aparılsa da, tərəflər razılaşmaya gələ bilməmişdi. Nəticədə Moskva Qəbələ RLS-i bağlamaq və stansiyadan imtina etmək qərarına gəldi. Bununla da Azərbaycanda Rusiyanın sonuncu hərbi obyekti də bağlanmış oldu. Rusiya Müdafiə Nazirliyi bildirdi ki, Qəbələ RLS-in izlədiyi əraziləri bundan sonra Armavirdə yeni quraşdırılan “Voronej-DM” tipli RLS izləyəcək. Rusiya Qəbələ RLS-i tərk etdikdən sonra da dəfələrlə bu ölkənin Azərbaycanda guya hərbi baza yaradacağı haqda iddialar səsləndilib. Məsələn, iddia olunurdu ki, Rusiya tərk etdiyi Qəbələ RLS-in əvəzində Azərbaycanda yeni hərbi baza tikməyə hazırlaşır. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin “Zvezda” telekanalı bildirirdi ki, Azərbaycanda Bakının nəzarətinə verilən Qəbələdəki “Daryal” RLS-in  əvəzində “Voronej-DM” tipli yeni RLS-in tikintisi başlayacaq.

Rusiyanın hərbi kontingenti Qarabağda yerləşdirildikdən sonra da bu mövzuda spekulyasiyalar artdı. İddia olunurdu ki, Rusiya hətta Qarabağda hərbi baza formalaşdırmaq istəyə bilər. Amma indi sülhməramlı kontingent şələ-şüləsini yığışdırıb vaxtından tez bölgəni tərk etməkdədir, uzaqbaşı, Putinin təbirincə desək, 2025-dək onların Qarabağda fəaliyyəti formal xarakter daşıyacaq. Gümrü bazasına gəlincə, hələ 2011-ci ildə Rusiya hərbçilərinin Ermənistan ərazisində qalma müddəti 2044-cü ilə qədər uzadılır. Müvafiq sənəd o vaxtkı Rusiya prezidenti Dmitri Medvedyevin Ermənistana səfəri zamanı imzalanıb. Məlumat üçün deyək ki, bu baza Rusiya Müdafiə Nazirliyinin direktivi ilə 1 sentyabr 1994-cü il tarixində keçmiş SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 7-ci ordusunun 127-ci motoatıcı diviziyasının bazasında yaradılıb. Hazırda şəxsi heyətinin 4000 nəfər olduğu bildirilən hərbi bazanın döyüş heyəti İrəvan və Gümrü qarnizonundan ibarətdir. İrəvan qarnizonuna İdarəetmə Qrupu, 123-cü motoatıcı alay, 3624-cü aviasiya bazası, hospital, mənzil-təchizat hissəsi, qarnizon məhkəməsi və rabitə mərkəzi daxildir. Gümrü qarnizonuna isə 128-ci motoatıcı alay, 124-cü motoatıcı alay, 988-ci zenit raket alayı (S-300 ZRK) və 992-ci artilleriya alayı tabedir. Bazanın nəzdində əlahiddə tank, kəşfiyyat, təmir, mühəndis-istehkam, radiasiya-kimyəvi və bakteroloji mühafizə taborları, tank əleyhinə divizion, radioelektron, tibb, komendant bölükləri, prokurorluq, televiziya mərkəzi və s. fəaliyyət göstərir. Gümrüdən hərbi bazasının çıxaracağı halında onun Abxaziyaya köçürülə biləcəyi də yayılan iddialar sırasındadır.

Bəs bu dezinformasiya indilikdə nəyə xidmət edir? Ermənistan hökuməti 2044-cü ilədək olan müqaviləni qüvvədən salmaq siyasi iradəsinə malikdirmi? Bakı buna gedərmi? Axı biz nə NATO, nə KTMT kimi müdafiə bloklarına üzv deyilik, heç bir dövlətin ərazimizdə hərbi bazasına şərait yaratmamışıq. O zaman Tarasov niyə çərənləyir? Ermənipərəst ekspert arzularını dilə gətirir, yoxsa Kremlin istəklərini ötürür?

ABŞ-ın Müharibə Araşdırmaları İnstitutu açıqlayıb ki, 102-ci hərbi baza ləğv oluna bilər. Buna səbəb Ermənistanla ABŞ arasında artan əməkdaşlıqdır: “Ermənistan Baş Qərargahının rəisi Edvard Asiranla ABŞ-ın Avropa Komandanlığının müavini general-leytenant Stiven Başam arasında noyabrın 3-də görüş keçirilib. Bu, Rusiyaya qarşı növbəti rüsvayçılıqdır. Amerika ilə Ermənistan arasında artan əməkdaşlıq Rusiyanın Gümrüdəki 102-ci hərbi bazasını saxlamaq imkanını təhlükə altına alır”. Həmçinin məlumatda vurğulanıb ki, İrəvan son vaxtlar Moskvadan uzaqlaşır və ikitərəfli münasibətlər pisləşir.

Ermənistan KTMT-ni də tərk etməkdə israrlı görünür. Noyabrın 23-də Minskdə keçirilən sammitdə iştirakdan Paşinyan imtina edib. Bundan qabaq isə erməni baş nazir Rusiyanın Ermənistanda hərbi mövcudluğunu ölkəsi üçün təhdid adlandırıb və İrəvanın KTMT-dən çıxana qədər təhlükəsizlik sahəsində yeni müttəfiqlər, yeni silah tədarükçüləri axtarışında olduğunu bəyan edib. Amma Rusiyanın Ermənistanda hərbi varlığına son qoymaq cəhdləri heç də yerini Azərbaycanla doldurmaq kimi qəbul edilə bilməz. Üstəgəl, Azərbaycan Türkiyə ilə hərbi müttəfiqdir, türk ordusu ərazimizdədir, Naxçıvanda Hərbi Kompleks açılıb, qardaş ölkənin parlamenti türk əsgərinin Azərbaycanda daha bir il qalması müddətini uzadan qərar verib.

Polkovnik Şair Ramaldanov “Yeni Müsavat”a açıqlamasında bu fikrə ciddi yanaşmağın tərəfdarı olmadığını vurğuladı. Polkovnik hesab edir ki, hansısa ekspertin mövqeyini Rusiyanın niyyəti kimi dəyərləndirmək olmaz: “Azərbaycan heç bir ölkənin hərbi bazasını ərazisində yerləşdirmir. Rusiya ilə münasibətlər yaxşıdırsa, o demək deyil ki, hərbi bazası şəhərlərimizə yerləşdirilməlidir. Azərbaycan ərazilərini işğaldan azad edib, təhlükəsizliyini təmin edib və başqa dövlətin hərbi bazasına ehtiyacı da yoxdur. Gümrüdəki hərbi baza Ermənistanın təhlükəsizliyinə cavabdehdir, bizim isə belə bir təminata ehtiyacımız yoxdur. Ona görə Tarasovun fikirlərini ciddi qəbul etmirəm və bu sözləri hansı şəraitdə dediyini də bilmirik. Özünə ekspert deyən hər şəxsin rəyini ciddi qəbul etməyə də dəyməz”.

“Tarasov öz sərsəm fikirlərini səsləndirib. Bu adam nə danışdığını anlamır. Sadəcə, Rusiya görür ki, Ermənistan ondan üz çevirir, Gürcüstan da öz yolunu getməkdədir, indi qalıb Azərbaycan... Yəni Rusiyanın bölgədə hərbi mövcudluq cəhətdən bir Azərbaycanı təcrübə meydanına çevirmək arzuları qalıb, o da mümkün deyil” - bunu isə hərbi ekspert Telman Qasımov “Yeni Müsavat”a danışarkən söylədi. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda rus hərbi bazası olmasının məntiqi də yoxdur, çünki Avropa ilə sərhəd deyilik. Hərbi ekspert hesab edir ki, Rusiya Gümrüdəki bazasını Qərbi Zəngəzura yerləşdirə bilər: “Rusların onsuz da Qafanda, Qarakilsədə, Mehridə bəzi hərbi infrastrukturları var, ona görə Gümrüdən çıxarıb ora yerləşə bilərlər. Rusiya ilə Azərbaycan arasında belə bir anlaşma da yoxdur ki, dövlətlərin hərbi bazaları yerləşdirilsin. Ən əsası isə heç bir hərbi bloka qoşulmamışıq və öhdəliyimiz də yoxdur”.

Emil SALAMOĞLU

“Yeni Müsavat”