Fransa Amerika vassallığından imtina etdi:avropalılar vahid ordu yarada biləcəklərmi?

ABŞ Fransa prezidentinin, nəhayət, artıq “vahid Avropa”nın meydana çıxdığı gündən söz-söhbəti oertalığa çıxmış vahid Avropa ordusu yaratmaq təklifindən tamamilə narazıdır. Amerika prezidentini tvitlərinə əsasən, onu hər şeydən çox qəzəbləndirib ki, Emmanuel Makron Avropa Birliyinin müdafiə olunmasının gərəkdiyi ölkələrin adını çəkərək ABŞ, Çin və Rusiyanı bir sıraya qoyub. Amerika lideri çox da düşünmədən fransız həmkarının təşəbbüsünü hətta I və II dünya savaşları öncəsi Almaniya siyasətiylə tutuşdurub. Ki bu da Donald Trampın atasının alman mühaciri ailəsində doğulduğu nəzərə alınmaqla xüsusən maraqlıdır.

Fransızlar, ola bilsin, əsas müttəfiqləri – Almaniya kansleri Angela Merkelin qəlbinə dəyməmək üçün Amerika prezidentinin hücumuna cavab verəndə nəzakətdən bunu yada salmağa başlamayıblar. Fransa hökuməti təmsilçisi, sadəcə, Trampa məsləhət görüb ki, ədəb qaydalarını unutmasın, Makron isə xatırladıb ki, Fransa ABŞ-ın vassalı deyil, müttəfiqidir, gecələməyə isə Fransanın “Şarl de Qoll” aviadaşıyıcısına yollanıb. Bu azmış kimi, bu “bizim özümüzdə də revolver tapılar” silsiləsindən açıq siqnaldır, elə belə də bu adda gəminin seçilməsi, çətin ki, təsadüf olsun.

Məlum olduğu kimi, general de Qoll ABŞ-la həm iqtisadi, həm də hərbi-siyasi baxımdan yetərincə qəliz münasibətlərdə olub. Xüsusən də NATO-nun mənzil qərargahını Fransadan qovub və ölkəsinin bu hərbi bloka yalnız prezident Nikol Sarkozi dönəmində tam bərpa edilmiş üzvlüyünü məhdudlaşdırıb. General SSRİ-yə də səfər edib – ümumiyyətlə indi “çoxyönlü siyasət” deyilənlə məşğul olub.

Bu fonda o qədər də təəccüblü deyil ki, Makronun təklifi təkcə Angela Merkelə deyil, həm də Rusiya prezidenti Vladimir Putinə də xoş gəlib. O, Makrona açıq dəstək ifadə edərək ümid edib ki, Avropa Birliyi daha müstəqil olacaq və özünü müdafiə edə biləcək. Moskvada aşkar hesab edirlər ki, Avropada vahid ordunun meydana çıxması avropalılarla təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığı asanlaşdıracaq, çünki qitədə ABŞ-ın nüfuzunu azaldacaq.

Amma burası da var ki, Kreml burada yanıla da bilər. Makronun hərəkəti və AB-nin vahid ordusunu qurmaq ideyası avropalıların müdafiəsi və NATO çərçivəsində qorunmasında ABŞ-ın xidmətinə pul ödəməyi açıq mətnlə tələb edən Trampın kəskin siyasətinə cavabdır. Amma Amerikanın indiki prezidenti 2020-də seçkiləri uduzarsa, Parisdə və Berlində bu planları tezliklə unuda bilərlər. Xüsusən də bunu gerçəkləşdirmək göründüyü qədər də asan olmadığı üçün.

Prinsipcə AB-də onsuz da birgə hərbi bölmələr var, ən böyük ordular, yəni Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrinin artıq kiçik tərəfdaşlar (bu da onların ordularının ölçüsünə uyğundur) hüququyla qoşulduğu Almaniya, Fransa və Polşa arasında əməkdaşlıq gedir. Böyük Britaniyanın 2019-un yazına gözlənilən AB-dən çıxmasıyla Avropa Birliyində vahid ordunun yaranmasının bir əleyhdarı azalacaq. Amma bu bildirmir ki, Polşa, ABŞ-a yön götürmüş Baltikyanı respublikalar, sülhsevər Skandinaviya və yaxud Balkan dövlətləri Emmanuel Makronun təklifini sevinclə dəstəkləyəcək.

Angela Merkelin düzgün qeyd etdiyi kimi, vahid Avropa ordusuna hələ çox var. Yeri gəlmişkən, Almaniyada növbəti seçkilərdən sonra federal kansler qaçılmaz şəkildə dəyişiləndən sonra onun özü də bu layihənin gərəkliyinə şübhə edə bilər. Axı Merkel artıq elan edib ki, fəal siyasətdən gedəcək. Makron da bunu əla başa düşür.

Donald Trampın düzgün gördüyü kimi, indi Fransa prezidentinin reytinqi aşağıdır və o, ehtimal ki, ABŞ-dan məğrur müstəqillik sərgiləməklə bunu qaldırmağa çalışır. Bunun ölkəyə hansı faydası olacağı hələ aydın deyil, amma Fransa seçiciləri də rusiyalılar kimi Birləşmiş Ştatları tənqid edən siyasətçiləri sevirlər. Belə ki, orada AB-yə, yəqin ki, mane olmayacaq vahid Avropa ordusuyla bağlı işlər gələcəkdə hər necə olsa da, indi ölkə daxilində Makronun reytinqi qalxa bilər.

Tərcümə Strateq.az-ındır.