Rusiya 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya genişmiqyaslı işğala başlayandan bəri Vladimir Putinin ambisiyalarının daha da genişlənib-uzamayacağı ilə bağlı mübahisələr gedir. Kreml diktatoru həqiqətən NATO-ya hücum edə bilərmi? Başlanğıcda çoxları şübhə ilə yanaşırdı, lakin Rusiyanın işğalı İkinci Dünya Müharibəsindən bəri ən böyük Avropa müharibəsinə çevrildiyindən, getdikcə daha çox təhlükəsizlik ekspertləri Rusiyanın NATO alyansına hansısa hücumunun real ehtimal olduğuna inanırlar.

NATO-nun baş katibi Mark Rutte bu yaxınlarda bəyan edib ki, Rusiya yaxın beş il ərzində NATO üzvü olan dövlətə qarşı hərbi əməliyyat keçirə bilər. Alyans daxilindəki çoxsaylı kəşfiyyat xidmətləri və hərbi rəsmilər eyni fikirdədir. Rusiyanın NATO-ya qarşı bu təhdidi Soyuq Müharibə bitdikdən sonra Avropanın ən böyük silahlanma təşəbbüsünü stimullaşdırmağa kömək edir. Bununla belə, təkcə müdafiə xərclərinin artırılması Avropanın Putin problemini həll etməyəcək. NATO üzvləri həmçinin Kremli özlərini müdafiə etmək üçün siyasi iradəyə malik olduqlarına inandırmalı, eyni zamanda müasir müharibənin pilotsuz təyyarələrin üstünlük təşkil etdiyi reallıqları əks etdirmək üçün hərbi doktrinalarını təcili olaraq yeniləməlidirlər.

Rusiyanın NATO-ya hücum etmək qabiliyyətini şübhə altına alanlar adətən Rusiya ordusunun Ukraynadakı zəif performansına işarə edirlər. Onlar qeyd edirlər ki, hazırkı işğal Putinin döyüş maşınının məhdudiyyətlərini üzə çıxarıb və Rusiyanın NATO ittifaqının daha nəhəng qüvvələri ilə birbaşa qarşıdurmada heç bir şansının olmayacağını iddia edir. Bu kifayət qədər doğrudur, lakin Rusiyanın yeganə variantının NATO-ya qarşı ənənəvi müharibəyə başlamaq olduğunu güman edir. Reallıqda, gələcək Rusiya hücumunun hibrid müharibə taktikalarından istifadə etmə ehtimalı daha yüksək olacaq və ya Kremlin sürətlə inkişaf edən dron döyüş imkanlarına arxalanacaq.

Mümkün ssenarilərdən biri Rusiyanın Estoniya və ya Latviya kimi ölkələrdə etnik rus əhalisini qorumaq bəhanəsi ilə Baltikyanı ölkələrə məhdud transsərhəd müdaxiləsini əhatə edə bilər. Belə bir addımın arxasında duran strateji hesablama NATO-nun qətiyyətini yoxlamaq, alyansın birbaşa hərbi qarşıdurmadan qaçıb diplomatiyaya əl atacağına mərc etmək olardı. Əgər alyans hərbi cavab verməməyi seçsə, bu, NATO-nun kollektiv müdafiəyə dair əsas öhdəliyinə inamı ciddi şəkildə sarsıdacaq.

Rusiyanın NATO ölkələrini qorxutmaq və Qərbin Ukraynaya hərbi dəstəyini məhdudlaşdırmaq qabiliyyəti kontekstində nəzərə alındıqda bu nəticə çox inandırıcı görünür. Qərbin 2022-ci ildən bəri həddindən artıq ehtiyatlılığı artıq Putini cəsarətləndirib, onu Ukraynaya işğalı artırmağa və ərazi tələblərini genişləndirməyə sövq edib. Ən başlıcası, Qərbin bu zəifliyi Putini inandıra bilər ki, Rusiyanın düşmənləri birbaşa hərbi qarşıdurma üçün lazımi qətiyyətə malik deyillər və nəticədə həmişə geri çəkiləcəklər.

Rusiyanın pilotsuz təyyarələrin istehsalında böyük üstünlüyü Putini NATO-ya qarşı hərəkətə keçməyə inandıra biləcək başqa bir əsas amildir. Son üç il ərzində Rusiya hazırda hər ay minlərlə ədəd istehsal edən geniş yerli dron sənayesi qurub. Bu, artıq Ukraynada özünü büruzə verir, 500-dən çox dronun iştirak etdiyi gecə bombardmanları müharibənin adi xüsusiyyətinə çevrilir. Rusiya pilotsuz təyyarələri də ölümcül və onların qarşısını almaq daha çətin olmaq üçün davamlı texnoloji təkmilləşdirmələrdən keçir.

Bunun əksinə olaraq, NATO ölkələri çox geri qalır. Alyans daxilində dron istehsalı parçalanmış vəziyyətdə qalır. Bu arada, mövcud olan dronlar çox vaxt köhnəlmiş və daha geniş hərbi strukturlara zəif inteqrasiya olunmuşdur. Ukrayna və Rusiyadan fərqli olaraq, heç bir Avropa ordusu xüsusi pilotsuz hava qüvvələri komponenti yaratmayıb. Əksinə, NATO-nun əsas təlimləri hələ də dronlara müasir döyüş meydanının həlledici silahı deyil, taktiki yeniliklər kimi yanaşır. Pilotsuz təyyarələrlə müharibənin sürətlə artması heç kimə sirr olmasa da, şübhəsiz ki, bir çox NATO komandirləri Rusiya-Ukrayna müharibəsinin dərslərini hələ tam həzm etməyiblər.

Raket istehsalı baxımından da vəziyyət oxşardır. Qərb istehsalı hələ də son dərəcə təvazökar olsa da, Rusiya indi hər ay yüzlərlə ballistik və qanadlı raket istehsal edə bilir. Getdikcə Rusiya raketləri Patriot sistemi kimi Qərbin hava hücumundan müdafiə texnologiyalarından yayınmağa imkan verən yeni modifikasiyalara malikdir. Rusiyanın pilotsuz təyyarələri və raket arsenalındakı bu dramatik irəliləyişlər Kremlə NATO üzərində əhəmiyyətli bir üstünlük verir ki, Moskva boşluq bağlanmazdan əvvəl istifadə etmək istəyə bilər.

Putin də çox güman ki, mövcud geosiyasi mühiti Rusiya üçün müstəsna olaraq əlverişli hesab edəcək. ABŞ prezidenti Donald Tramp Amerikanın NATO müttəfiqlərini müdafiə etməyə hazır olması ilə bağlı ciddi suallar qaldırıb. Alyansın digər üzvləri müdafiə xərclərini artırırlar, lakin proses hələ də aktuallıq əxz etmir. Baltikyanı və Skandinaviya ölkələri piyada əleyhinə minaların istifadəsini qadağan edən əvvəlki müqavilələrdən çıxmaq və Rusiya sərhədinə yaxın müdafiə xəndəklərinin qazılması kimi mühüm addımlar atsalar da, bu səylər nisbətən təcrid olunub.

Rusiya ilə NATO arasında adi silahlı münaqişə çətin olaraq qalır, lakin Kreml Rusiyanın maraqlarına xidmət etməklə, genişmiqyaslı müharibəni dayandıran bir sıra variantlardan birini seçə bilər. Hazırda Rusiyanın məqsədi NATO ərazisini ələ keçirmək deyil, alyansın dağılmasına səbəb olmaqdır. Buna NATO-nun Rusiya ilə müharibə riskinə girmək istəməməsindən və alyansın dron müharibəsinin artan üstünlüyünə ləng reaksiyasından istifadə etməklə nail olmaq olar. Kreml həmçinin kiberhücumlar, informasiya hücumları, təxribat əməliyyatları və məqsədyönlü sui-qəsdlər daxil olmaqla Qərbə qarşı mövcud hibrid müharibəsini asanlıqla artıra bilər.

Ukrayna Rusiyanın işğalına qarşı özünü bu qədər effektiv müdafiə etməklə artıq NATO-nun qiymətli vaxtını alıb. Gələcəyə nəzər salsaq, Ukrayna ordusu ölkənin müasir dron müharibəsi və digər hərbi innovasiyalar üzrə misilsiz təcrübəsi sayəsində Avropanın təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsində əsas rol oynaya bilər. Bununla belə, Kiyev Avropa paytaxtlarına lazımi siyasi iradə aşılaya və ya Ukraynanın müttəfiqlərini Rusiya təhlükəsinə layiq olduğu ciddiliklə yanaşmağa inandıra bilməz. Bu, Qərb liderlərinin özlərindən gəlməlidir.

Müəlliflər: Elena Davlikanova - Avropa Siyasətinin Təhlili Mərkəzi və Sahaidaçnı Təhlükəsizlik Mərkəzinin baş əməkdaşı; 

Yevgeni Malik - Ukrayna ordusunun 36-cı dəniz piyada briqadasının veteranıdır.

Tərcümə Ovqat.com-a aiddir