Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyasının sədri, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin Avronest PA-dakı nümayəndə heyətinin üzvü olmuş, siqnator deputat Fərəc Quliyevdən

-Avropa İttifaqının Azərbaycandakı Nümayəndəliyinin rəhbəri Kestutis Yankauskas cənablarına,

- Avropa Şurasının Bakı Ofisinin rəhbəri Zoltan Hernyes cənablarına,

- ATƏT-in Fəaliyyətdə olan Sədri Slovakiyanın xarici işlər və Avropa məsələləri üzrə Naziri cənab Miroslav Layçak cənablarına,

-BMT-nin Azərbaycandakı nümayəndəliyi rəhbəri BMT-nin Rezident Əlaqələndiricisi Qulam İshaqzai cənablarına,

-ATƏT Minsk qrupu üzvləri:ABŞ ,Fransa ,Rusiyanın Azərbaycandakı səfirlərinə,

-Nüvə Sınaqlarının Hərtərəfli Qadağan Olunmasına üzrə Müqavilə Təşkilatına (CBCTO),

-Kimyəvi Silahların Qadağan olunması Təşkilatına (OPCW),

-Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik (AEBA) Təşkilatına,

-BMT-nin Ətraf Mühit Proqramı (UNEP) Təşkilatına.

Dəyərli Ali Nümayəndələr! Bu gün Ermənistan hakimiyyəti əsassız olaraq Azərbaycan dövlətinə qarşı böhtan kompaniyası aparır. Guya Azərbaycan tərəfi Ermənistana məxsus “Metsamor AES”-lə onları təhdid edir.

Amma Azərbaycanın rəsmi mövqeyi hələ 23.05.2017-ci il tarixdə Avropa parlamentariləri qarşısında rəsmən bəyan olunub.Mən Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyasının sədri,Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin Avronest PA-dakı nümayəndə heyətinin üzvü kimi Azərbaycan Respublikası adından mənə həvalə olunmuş rəsmi mövqeyi bəyan etmişəm. 23.05.2017-ci il tarixində Avronest PA-nın İqtisadi inteqrasiya, hüquqi yaxınlaşma və Avropa İttifaqı siyasəti ilə uyğunluq komitəsi ilə Enerji təhlükəsizliyi komitəsinin birgə keçirilən iclasında bölgəyə böyük təhdid olan Ermənistanın “Metsamor” Atom Elektrik Stansiyası ilə bağlı çıxış etdim. Bu erməni deputatların ciddi naratlığına səbəb oldu. Ermənilərin təşvişinə baxmayaraq, Avronest PA-nın həmsədri, almaniyalı deputat Rebekka Harms mənə təşəkkür edərək,fikirlərimi çıxışında ciddi şəkildə dəstəklədi.

“Metsamor” AES-nın təhlükəli olmasını bəyan etməklə Azərbaycan, həm öz təhlükəsizliyinin, həm bütün regionun təhlükəsizliyinin və əlbəttə ki, bu gün burada barıt çəlləyi üzərində yaşamaqda olan ermənilərin özlərinin təhlükəsizliyinin qeydinə qalır.

Amma Ermənistanın keçmiş baş naziri “Metsamor” Atom Elektrik Stansiyasını Azərbaycana qarşı atom silahı kimi istifadə edə biləcəklərini mətbuat vasitəsilə bəyan etmişdi.Bütün beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən olunan çağırışlara əhəmiyyət verməyən Ermənistan həm də “Metsamor”AES vasitəsilə bölgənin təhdidini davam edir. Bu istiqamətdə Ermənistanın “Metsamor”AES siyasəti dəyişmədiyindən Azərbaycanın rəsmi mövqeyi də dəyişməyib. Ermənistanın bu istiqamətdə beynəlxaq ictimayəti çaşdıran çağırışlarına Siz Ali nümayəndələrin obyektiv münasibət bəsləyəcəyinə inamla, təkrarçılığa yol vermədən Avronest PA-dakı həmin çıxışın tam mətnini protokola daxil edildiyi formada -Azərbaycan və rus dillərində Sizə təqdim edirəm:

“Hörmətli həmkarlarım,

Mən sizin diqqətinizi bu qətnamədə olması vacib olan olduqca mühüm bir məsələyə cəlb etmək istərdim.

Ermənistandakı “Metsamor” elektrik stansiyası hazırda az sayda qalmış nüvə reaktorları növündəndir ki, onlar ilkin müdafiə qurğuları olmadan tikilmişdir. Sovet dövründə qurulmuş birinci nəslindən olan, su ilə soyudulan bu növ 5 stansiyanın istifadə müddəti bitmiş haldadır, lakin bir fakt var ki, Ermənistandakı reaktora Rusiyadakı dördündən fərqli yanaşılır.

Bir neçə il bundan əvvəl Avropa İttifaqının nümayəndəsi bəyan etdi ki, “bu müəssisə bütün region üçün təhlükə mənbəyidir”, lakin Aİ-nın “Metsamor” AES-nın bağlanmasının maliyyələşdirilməsi üçün təqdim ediləcək 200 milyon avro (289 milyon dollar) həcmində kreditin ayrılması haqqında təklifindən bir qədər sonra Ermənistan imtina etdi. Aİ-da hesab edirdilər ki, stansiya “nüvə təhlükəsizliyinin beynəlxalq səviyyədə tanınmış standartlarına qədər təkminləşdirilə bilməz” və 2011-ci ilə qədər bağlanılmalıdır. 2013-cü ildə Aİ nümayəndə heyətinin başçısı Trayan Xristea Ermənistanda bəyan etdi ki, “Metsamor” AES-nın istismarı məsələsi “Ermənistan –Aİ münasibətləri gündəliyinin başlıca məsələlərindən biridir”. 2014-cü ildə Avropa Komissiyası bir daha Ermənistanı mümkün qədər tez şəkildə AES-nı bağlamağa çağırdı. Bu barədə Avropa Komissiyasının 2013-cü ildəki Avropa qonşuluq siyasəti proqramı üzrə ermənistanın inkişafı haqqındakı məruzəsində qeyd edilir. Buna Ermənistan tərəfindən heç bir reaksiya bildirilmədi. Stansiyanı “köhnəlmiş və təhlükəli” adlandıran Birləşmiş Ştatlar hökuməti yeni stansiyanın tikintisi üçün tədqiqatda iştirak edəcəyini bildirdi.

Bir müddət susqunluğun arxasınca, 2011-ci ildə Türkiyədə baş verən zəlzələdən sonra “Metsamor” AES məsələsi yenidən aktuallaşdı. Həyəcan təbilini türk tərəfi vurdu. Köhnəlmiş və qəza vəziyyətində olan AES istənilən an bütün regionun ekosistemini məhv edə bilər. Stansiya ətraf mühitə düzəldilməsi mümkünsüz olan ziyan vurur – reaktorun soyudulması üçün Arpaçay və Araz çaylarının suyundan istifadə olunur ki, bundan sonra istifadə edilmiş su, heç bir təmizlənmə işi aparılmadan çaylara axıdılır. Bəzi mənbəələrə görə “Metsamor” AES-nın nüvə tullantılarının Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş Azərbaycan torpaqlarında basdırılması ehtimalı, hətta faktı da mövcuddur.

Bolqarıstanda dörd, Slovakiyada isə iki “ВВЭР 440” bloku həmin ölkələrin Avropa İttifaqına daxil olması şərti qismində bağlanmışdır. Lakin, həmin bloklardan dördü hələ də Rusiyada istismar edilməkdədir. “Metsamor” yeganə “ВВЭР 440” modeli və 230 modelidir ki, Rusiya hüdudlarından kənarda fəaliyyət göstərir.

Əslində Ermənistan AES-nın daşımış olduğu təhlükələrin sayı daha çoxdur.

Birincisi, stansiya köhnəlib, onun avadanlıqları bütün hallarda artıq öz istismar müddətlərin başa vurublar. İkincisi, o, 11 bal gücündə zəlzələlərin baş verə biləcəyi zonada, tektonik sınıq yerindən cəmi 500 m məsafədə yerləşir. Üçüncüsü, ekspertlərin rəyinə görə, stansiyanın təhlükəsizlik sistemi ən aşağı səviyyədədir. Və istismar edildiyi illər ərzində vəziyyətin yaxşılaşdırılması istiqamətində heç bir iş görülməyib. Dördüncüsü, stansiyada qəza baş verməsi halında bütün region zərər görəcəkdir. Radioaktiv tullantılar geniş əraziləri əhatə edəcək, təkcə Ermənistanın deyil, qonşu ölkələrin sakinləri də zərər görəcəklər.

Stansiyada mütəmadi olaraq sızmalar baş verir və radioaktiv tullantılar ətraf mühiti çirkləndirir. Böyük narahatlığa səbəb olur ki, stansiya polad və ya betondan olan korpusa – hermetik qata malik deyil, bu olsaydı mümkün qəza hadisələri zamanı radiasiya şülanmasına yol verməzdi. AES nə qədər çox çalışırsa, onun reaktorunun özünün qatı nazik, qəza baş verməsi halında havaya yüksək dərəcədə radiasiyanın atılması ehtimalı isə bir o qədər yüksək olur.

Atom elektrik stansiyası – kifayət qədər ucuz elektrik enerjisidir, lakin bu həm də Ermənistanın bütün regionu məhkum etdiyi ölümlə daimi gizlən-qaç oyunudur. “Metsamor” AES-nın təhlükəli olmasını bəyan etməklə Azərbaycan, həm öz təhlükəsizliyinin, həm bütün regionun təhlükəsizliyinin və əlbəttə ki, bu gün burada barıt çəlləyi üzərində yaşamaqda olan ermənilərin özlərinin təhlükəsizliyinin qeydinə qalır.
2014-cü ilin sonunda Rusiya və Ermənistan “Metsamor” AES-nın ikinci enerji blokunun istismar müddətinin 2026-cı ilə qədər uzadılması məsələsində əməkdaşlıq haqqında razılaşma imzaladılar. Brifinqdə isə, Rusiyanın “Rosatom” dövlət korporasiyasının başçısı Sergey Kiriyenko ilə Ermənistanın energetika naziri Yervand Zaxaryan inadla yenidən təkrar etdilər ki, Ermənistan hökuməti yeni AES tikməyə hazırlaşır.

Ermənistan daima və hər yerdə özünün su ehtiyatlarının bolluğu ilə lovğalanır, bəs onda o, niyə daha az təhlükəli dağıtma texnologiyasına malik elektrik istehsalından – hidroenergetikadan istifadə etmir və niyə atom enerjisindən imtina etmir?

Diqqətinizə görə sağ olun.”

Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyasının sədri,Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin Avronest PA-dakı nümayəndə heyətinin üzvü Fərəc Quliyev.

23.05.2017.

"Уважаемые коллеги,

Я хотелось принести вашему вниманию очень важный вопрос, которому тоже должно быт в этом резолюции.

Мецаморская электростанция в Армении одна из немногих оставшихся ядерных реакторов такого типа, которые были построены без первичных защитных сооружений. Все пять из этих советских подразделений первого поколения с водой умеренно прошли или почти достигли своего первоначального пенсионного возраста, но один важный факт устанавливает реактор Армении отдельно от четырех в России.

Несколько лет назад представитель Евросоюза заявил, что это предприятие «представляет опасность для всего региона», однако позднее Армения отклонила предложение ЕС о выделении кредита в размере 200 миллионов евро (289 миллионов долларов) для финансирования закрытия Мецаморской АЭС. Как считали в ЕС, станция "не может быть усовершенствована до международной признанных стандартов ядерной безопасности" и должна быть закрыта до 2011 года. В 2013 глава делегации ЕС в Армении Траян Христеа заявил, что вопрос эксплуатации Мецаморской станции "является одним из главных на повестке отношений Армения-ЕС". В 2014 году Европейская комиссия вновь призвала Армению как можно скорее закрыть АЭС. Об этом говорится в докладе Европейской комиссии о прогрессе Армении по программе Европейской политики соседства в 2013 году. С армянской стороны никакой реакции не последовало. Правительство Соединенных Штатов, которое назвало станции «стареющим и опасным», приняло участие в исследовании, которое призвало к строительству нового.

После землетрясения в Турции в 2011 году вопрос Мецаморской АЭС после некоторого затишья снова актуализировался. Тревогу подняла турецкая сторона. Устаревшая и аварийная АЭС могла в любую минуту уничтожить экосистему всего региона. Станция наносит непоправимый ущерб окружающей среде - для охлаждения реактора используются воды Рек Арпачая и Араза, после чего отработанная вода без всякой очистительной обработки спускается в реки. Согласно некоторым источникам, существует вероятность, даже имеют место факты захоронения ядерных отходов Мецаморской АЭС на оккупированных Арменией азербайджанских территориях.

Четыре блока ВВЭР 440 в Болгарии и два в Словакии были закрыты в качестве условия присоединения стран к Европейскому Союзу. Но четыре таких блоков остаются в эксплуатации в России. «Мецамор» - единственная модель ВВЭР 440, модель 230, действующая за пределами России.

На самом деле, угроз, которые несет армянская АЭС, очень много.

Во-первых, станция устарела, ее оборудование во многих случаях изжило срок эксплуатации. Во-вторых, расположена она в зоне, где могут происходить землетрясения силой 11 баллов, всего в 500 м от места тектонического разлома. В-третьих, по мнению экспертов, система безопасности станции находится на очень низком уровне. И за годы эксплуатации для улучшения ситуации ничего не было сделано. В-четвертых, в случае аварии на станции пострадает весь регион. Радиоактивный выброс охватит обширные территории, пострадает население не только самой Армении, но и сопредельных стран.

На станции также периодически происходят утечки, и радиоактивные отходы загрязняют окружающую среду. Большое беспокойство вызывает, то, что станция не имеет герметической оболочки - стального или бетонного корпуса, который не допускал бы излучения радиации во время возможных инцидентов. Чем дольше работает АЭС, тем тоньше становится оболочка самого реактора, тем выше вероятность выброса высокого уровня радиации в воздух в случае аварии.

Атомная электростанция - это достаточно дешевая электроэнергия, но это и постоянная игра в прятки со смертью, на которую Армения обрекает весь регион. Заявляя об опасности Мецаморской АЭС, Азербайджан ратует и о своей безопасности, и о безопасности региона, и, конечно же, о безопасности самих армян, живущих сегодня на пороховой бочке.

В конце 2014 года Россия и Армения подписали соглашение о сотрудничестве в вопросе продления срока эксплуатации второго энергоблока Мецаморской АЭС до 2026 года. В брифинге c главой российской госкорпорации "Росатом" Сергеем Кириенко министр энергетики Армении Ерванд Захарян с упорством заново заявил, что правительство Армении собирается построить новую АЭС.

Армения постоянно и повсюду хвастает, изуберём своих водных ресурсов так, почему бы ей, не воспользоваться менее опасной технологией разрушительным производства электричества - гидроэнергетикой, и не отказаться от атомной энергетики?

Спасибо за внимание"