Azərbaycandan Rusiyaya işləməyə gedən çox sayda vətəndaşlarımız var. Onların sayı yüzminlərlədir. “FinExpertiza» auditor-konsaltinq şəbəkəsinin analitik xidmətinin Rusiya Daxili İşlər Nazirliyinin miqrasiya xidmətinə istinadən verdiyi məlumata görə, təkcə bu ilin ikinci kvartalında Azərbaycandan Rusiyaya 79 min miqrant gedib. Ümumilikdə isə bu rəqəm yüzminlərlə, hətta milyonlarla hesablanır. Federal Miqrasiya Xidmətinin rəhbəri 2011-ci ildə Ukraynadan 2,7 milyon, Özbəkistandan 2 milyon, Qazaxıstandan 1,5 milyon, Tacikistandan 1 milyon, Azərbaycan, Moldova, Qırğızıstan və Ermənistanın hər birindən ayrı-ayrılıqda 500 min miqrantın Rusiyaya gəldiyini açıqlamışdı. FMX-nin 2021-ci il statistikasında bu rəqəm 629 min 931 nəfər kimi göstərilmişdi. Sözsüz ki, bu statistik rəqəmlər sadəcə miqrant kimi qeydiyyata düşənlərdir. Ölkəmizdən Rusiyaya qanunsuz yolla gedənlər, bu ölkənin vətəndaşlığını alanlar da var.

Dərd burasındadır ki, Rusiya Ukrayna müharibəsinə əsasən qeyri-rusları aparmağa üstünlük verir və miqrantlar da bu sahədə ilk gözə batanlar olurlar. Ən mühüm problemlərdən biri isə odur ki, bir tikə çörək dalınca şimal qonşumuza gedənlər geri qayıda da bilmirlər. Rusiya ilə quru sərhədlərimiz bağlıdır, yeganə qaçış yolu kimi qalan AZAL isə fürsətdən istifadə edib bileti 10 qat bahasına satır. Redaksiyamıza şikayət edən vətəndaşlarımız hətta onlara bir biletin kassa altından 6000 dollara satıldığından gileylidirlər. 

Bəs belə bir şəraitdə Rusiyada miqrant kimi məskunlaşan soydaşlarımızı nə gözləyir? Zənnimizcə, «Eurasianet» nəşrində dərc olunan «Mərkəzi Asiyalılar Rusiyanın ümidsiz səfərbərlik hərəkətində hədəfə alınıb» sərlövhəli məqalə bu suala kifayət qədər aydınlıq gətirir. Məqalədə barələrində danışılan şəxslər Orta Asiya vətəndaşları olsalar da, Azərbaycan kökənlilər də eyni taledən sığortalanmayıblar.

Ovqat.com-un tərcümə etdiyi məqaləni diqqətinizə çatdırırıq.  

"Hüquq müdafiəçiləri israr edirlər ki, Mərkəzi Asiya işçiləri aldadılır.

Ukraynadakı ordusunun sayını artırmaqdan ümidsiz olan Rusiya əcnəbi işçiləri, xüsusən də Mərkəzi Asiyadan olanları bu işə cəlb etmək üçün hiylə, rüşvət və hədə-qorxuya əl atır. Əcnəbi miqrantların evə qaçışı isə, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistan kimi ölkələrə aviabiletlərin qiymətlərinin kəskin artması ilə çətinləşib.

Bu işə qəbulun böyük hissəsi Moskvadakı Saxarova miqrasiya mərkəzinə yönəlib, burada əcnəbi vətəndaşlar iş icazəsi almaq və ya yeniləmək üçün uzun növbələrdə gözləməli olurlar. Gözləyən işçilərə təklif vərəqələri verilir: «Rusiya Silahlı Qüvvələrinin qeydiyyatından keçin, Ukraynada döyüşə gedin və sadələşdirilmiş vətəndaşlıq yolu, həmçinin aylıq təxminən 3300 dollar maaş qazanın».

Təhlükə olmasaydı, təklif cazibədar görünərdi. Rusiya təqaüdləri Mərkəzi Asiyalıların əksəriyyətinin vətənə qayıtmasından qat-qat üstündür, üstəlik, vətəndaşlıq almaq bahalı və bürokratik iş icazələri ilə məşğul olmamaq deməkdir.

Lakin hüquq müdafiəçiləri bunun saxtakarlıq olduğunu iddia edirlər.

“Vətəndaşlıq qəbulu qaydaları dəyişməyib – sizin yüksək təhsiliniz, cinayət keçmişinizin olmaması, vergilərin ödənilməsi və s. kimi şərtlər eynilə qalır. Bundan əlavə, Rusiya qanunvericiliyində hərbi fəaliyyətdə iştirak müqabilində vətəndaşlıq almaq üçün heç bir müddəa yoxdur”, - “Tong Jaxoni” miqrant hüquqları qrupunun Vyanada yaşayan fəalı Kerimjon Yorov Eurasianet-ə yazılı müsahibəsində bildirib.

Yorov bildirib ki, o, əmək miqrantlarına verilən sənədləri araşdırıb və vətəndaşlığın avtomatik verilməsi iddiasını təsdiqləyən heç nə tapmayıb. Onun sözlərinə görə, bütün sənədlərdə beş illik gözləmə müddətinin bir il azaldığı göstərilir. Yorov hətta bunun belə, doğru olduğuna şübhə ilə yanaşır. Hüquq müdafiəçisinin sözlərinə görə, miqrantların bir çoxu aldadılır və hərbi müqavilə xidmət sənədlərinə imza atırlar.

«Tong Jaxoni»nin rəhbəri Valentina Çupik isə bildirir ki, miqrantlara iş icazəsi blanklarını doldurarkən 40-a qədər kağız paketləri verilir və məzmunu düzgün öyrənmədən hər şeyi tez imzalamağa çağırılırlar.

“İnsanlar sonra hər şeyi imzalayırlar. Sənədlər arasında çox kiçik hərflərlə yazılır ki, iki səhifəlik könüllü hərbi xidmət müqaviləsi də var”, - Çupik bildirib: "Və insanlar bu barədə heç bilmirlər, çünki imzaladıqları sənədləri saxlamaq üçün bir nüsxəsini belə əldə etmirlər."

Başqa hiylələr də var. Tacikistandan olan 26 yaşlı əl işçisi Sünnət Sibirin Novosibirsk şəhərində tikintidə işləyərkən ona Ukraynanın hazırda Rusiya qüvvələri tərəfindən işğal olunmuş Xerson vilayətində işə düzəlmək təklifi ilə müraciət olunub.

“Bizə dedilər ki, Xersonda böyük tikinti gedir, getməliyik. Və bizə 220.000 rubl (3.750 ABŞ dolları) maaş verilə bilər”, - deyə Eurasianet-ə kimliyinin məxfi qalması şərti ilə danışan Sünnət bildirib: “Qrupumuzdan bəziləri getdi, amma sonra məlum oldu ki, onları döyüşə aparıblar”.

İşəgötürənlərinin təzyiqini hiss edən və guya lazımi sənədləri olmadığı üçün həbs edilən miqrantların çoxsaylı videoçarxlarına baxdıqdan sonra Sünnət qışı Tacikistanda gözləmək üçün evə qayıtmağa cəhd edib.

“Əlbəttə, Rusiyada qalmaq, səni cəbhəyə göndərsələr, təslim olmaq şansın var. Amma o qədər də şanslı olmaya bilərsən. Bölməmizə qoşulduğumuz anda öldürülə bilərik”, - Sünnət deyib.

Evə qayıtmaq isə getdikcə daha da çətinləşən bir seçimdir. Prezident Vladimir Putin sentyabrın 22-də ehtiyatda olan hərbçilərin “qismən səfərbərlik” adlandırdığı hadisəni elan etdiyi anda on minlərlə rus bacardığı yerə qaçmağa başladı. Ukraynada müharibə başlayandan bəri rusların dərhal səyahət edə biləcəyi ölkələrin siyahısı kəskin şəkildə azalıb. Qazaxıstan ən böyük axını gördü - indiyə qədər təxminən 100.000. Qırğızıstana, Tacikistana və Özbəkistana daha az sayda insan qısa müddətdə uçuşlar aldı. Tələb son dəqiqələrdə tapıla bilən biletlərin qiymətini minlərlə dollara qədər qaldırdı. Bir çoxları avtomobillə Gürcüstan sərhədindən keçməyə cəhd ediblər.

Digər bir tacik əməkçi miqrant, 27 yaşlı Baxriddin deyib ki, Moskvada ona və dostlarına mülki paltar geyinmiş işə qəbul zabitləri dəfələrlə müraciət ediblər.

O, Eurasianet-ə deyib: “Onlar bizim aldığımızdan dörd dəfə yüksək maaş təklif edirlər, Rusiya vətəndaşlığı və bir çox güzəştlər təklif edirlər. İndiyə qədər heç kim bu təkliflə razılaşmayıb. İşəgötürənimiz xəbərdarlıq etdi ki, küçədə mümkün qədər az gəzməyə çalışaq. Əlbəttə, qorxuludur ki, bizi müharibəyə göndərə bilərlər, lakin Düşənbədə iş yoxdur, ona görə də buna dözməliyik”.

Çupik, daha qəddar üsullar haqqında da eşitdiyini söylədi.

“Mənimlə Qırğızıstan vətəndaşı olan kuryer əlaqə saxladı. O, küçə ilə gedirmış və [polis] onu saxlayıb. Sənədlərini göstərməyi tələb ediblər, sonra onu zorla avtobusa mindiriblər. Avtobusda  döyüb, tapança ilə hədə-qorxu gələrək, ondan nəsə imzalamasını tələb ediblər. Yalnız sənədi imzaladıqdan sonra anlayıb ki, könüllü hərbi xidmət üçün müqaviləyə qol çəkib”, – Çupik bildirib.

“Himoya” adlı hüquqi yardım fondunun rəhbəri Navruz Odinayev isə deyir ki, əcnəbi vətəndaşlar döyüşlərdə həlak olarsa, ailələrinin hətta təzminat alacağına zəmanət yoxdur.Üstəlik, zorən döyüşçülər vətəninə qayıdanda yerli hökumətlər onların hərbi əməliyyatlarda iştirak etdiklərini aşkarlasalar, mühakimə oluna bilərlər. Odinayevin sözlərinə görə, məsələn, Tacikistanda başqa dövlətlərin ərazisində hərbi əməliyyatlarda iştirak etdiyi aşkarlanan vətəndaşlar 20 ilədək həbs cəzası ala bilərlər».

Ovqat.com