ABŞ Dövlət Departamentinin sədri Antoni Blinkenin Prezident İlham Əliyevə dünənki zəngi və “üzrxahlığa” bənzər xahişləri ölkə gündəmində ciddi müzakirə mövzusuna çevrilib. Ölkəmizdə yayımlanan  media qurumları bunu rəsmi Bakının qələbəsi kimi qiymətləndirir, xaricdə mənzillənən jurnalist və siyasi analitiklər isə ABŞ-ın növbəti xəbərdarlığı, habelə erməni diplomatiyasının uğurlu siyasətinin nəticəsi kimi qələmə verirlər. Onların fikrincə, Azərbaycan getdikcə Rusiya və Çinin ağuşuna sürükləndiyi halda, Ermənistan iri addımlarla Avropa İttifaqına yürüyür.

Bu iki mülahizənin hansının doğru, hansının yalnız olduğu barədə subyektiv fikirlərimizi ifadə etmədən, sadəcə Qərbin ipi ilə dərin quyuya girmək cəsarəti göstərən Ukraynanın bu təcrübəsindən doğan təəssüratlarını Ovqat.com oxucuları ilə paylaşmaq istəyirik. Çünki Qərb və Şərq qütbləri arasında seçimdə İrəvanın, yaxud Bakının da eynilə Kiyev kimi sürprizlərlə qarşılaşmaq durumu var. Və biz qonşumuzda baş verənlərdən ibrət dərsi götürmədən onunla eyni yolu ilə gedərsək, bənzər qədərlə üzləşə bilərik.

Ukraynanın milli qüvvələrə bağlı “İnformator.ua” saytında dərc olunan son analiz yazısının tərcüməsini olduğu kimi təqdim edirik:

“Qərb mediasının “dalan” adlandırdığı Ukraynadakı döyüş meydanındakı vəziyyət ABŞ və Aİ-dəki “sülhməramlıları” hərbi əməliyyatların dondurulması variantları axtarmağa sövq edir. İndi bu, yalnız Kremlin şərtləri ilə edilə bilər ki, bu da təcavüzkarla razılaşmaq və müharibənin qitəyə qaçılmaz qayıtması deməkdir. Bunun fərqində olmaq bizi Ukraynaya son nəticədə Rusiyanı məğlub etməyə imkan verəcək digər fəaliyyət variantlarını nəzərdən keçirməyə sövq edir və bu variantlardan biri uzun sürən müharibəyə hazırlıq kimi görünür. Tədricən Qərb Kiyevi dəstəkləməyə davam etməyin ekzistensial ehtiyacını anlayır və bu nöqteyi-nəzər əsas istiqamətə çevrilir.

Hər gün Qərbdən Ukraynaya dəstəyin səviyyəsinin aşağı düşməsi ilə bağlı həyəcanlı xəbərlər gəlir, bəzilərinə inanmaq çətindir. Alman “Bild” qəzetinin köşə yazarı Julian Röpke hökumətdəki mənbəyə istinadən bildirib ki, bizim iki ən böyük donor dövlətimizin liderləri ABŞ prezidenti Co Bayden və Almaniya kansleri Olaf Şolz Kiyevi Moskva ilə əlverişsiz danışıqlara razı salmaq qərarına gəliblər. Üstəlik, bunu ən əclaf qorxaqlar kimi edirlər: birbaşa danışmırlar, ancaq silah təchizatını azaldırlar ki, Ukrayna hakimiyyətinin özləri də bu fikrə gəlsinlər. Kiyevin bu incə işarəni başa düşməsi üçün nə qədər vaxt lazım olacaq? – mənbə bu suala cavab vermir. Vaşinqton və Berlin bu məlumatı təkzib edib, Zelenski deyir ki, heç bir təzyiq yoxdur.

Amerikanın “Newsweek” jurnalı “Birləşmiş Ştatlar həqiqətən də Ukraynanın Rusiyanı məğlub etməsini istəyirmi?” başlıqlı məqalə dərc edib və məqalədə Vaşinqtonun dəstəyinin məhdud olduğu və yalnız rusların irəliləməsinin qarşısını almaq məqsədi daşıdığı bildirilir. Nəşr yazır ki, Ağ Ev Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin uğurundan qorxur, çünki Kremlin Ukraynada strateji məğlubiyyəti prezident Vladimir Putinin devrilməsinə və planetdə ikinci ən böyük nüvə potensialına malik Rusiyada xaosa səbəb ola bilər.

“Newsweek”in fikrincə, ABŞ siyasətindəki bəzi qruplar sülh danışıqlarını həll yolu kimi görür. Ağ Ev münaqişənin “post-Putin rəhbərliyinin və ya post-Putin rəhbərliyinin ortaya çıxmasından” sonra həll ediləcəyi ümidi ilə münaqişənin dondurulması variantını nəzərdən keçirir. Ancaq Putinin danışıqlara hazır olduğu şərtlər çoxdan bəllidir: Ukraynanın bloklara qoşulmaması və ərazi zəbtinin tanınması - o, niyə daha az şeylə razılaşmalıdır ki?

Xoşbəxtlikdən, “Newsweek” məqaləsi altında oxucuların şərhləri ilə ən yaxşı şəkildə təsdiqlənən alternativ bir fikir var. Gec də olsa, Rusiya-Ukrayna müharibəsinə, əsasən də Kiyev probleminə münasibət yenidən nəzərdən keçirilir.

Qavrayışın pozulması

Rusiyanın təcavüzü təkcə Şimali Koreya və Çin kimi digər avtoritar ölkələri müharibələrə sövq edəməz, həm də Moskvanı yeni fəthlərə və Qərbə qarşı müharibəyə həvəsləndirər. Hazırda sağ populist siyasi qüvvələrin bumunu yaşayan Aİ bunu ilk dərk edib və ABŞ-da Ukraynaya dəstəyin azalması perspektivindən ciddi şəkildə təşvişə düşüb. Polşa prezidenti Anjey Duda, Latviya prezidenti Edqars Rinkeviçius və Çexiya prezidenti Peter Pavel tam əmindirlər ki, belə hadisələrlə Avropa İttifaqı Rusiya Federasiyasına qarşı müharibə ilə üzləşəcək. Sonuncu Ukraynaya qalib gəlmək üçün lazım olan hər şeyi verməyə çağırıb.

“Bizim Ukraynaya suverenliyi və sərhədlərinə nəzarəti bərpa etmək missiyasını uğurla başa çatdırmaq üçün lazım olan hər şeyi verməkdən başqa çarəmiz yoxdur: bundan azı bizim uğursuzluğumuz olacaq”, - deyə Çexiya prezidenti bildirib.

ABŞ və Aİ Putinin Qərbə qarşı müharibə apardığını anlayır

“Zeit” ekspertləri - Bundesver Universitetinin professoru Karlo Masala və Almaniya Müdafiə Nazirliyinin keçmiş əməkdaşı Niko Lanqın fikrincə, Kreml üçün əlverişli şərtlərlə barışıq müvəqqəti möhlət olacaq və Putinin Qərbə qarşı hibrid müharibəsi on il ərzində bərpa olunacaq. Əgər münaqişənin dondurulması baş verərsə, onlar Aİ-yə vaxtdan istifadə edərək silah istehsalını təcili artırmağı tövsiyə edirlər.

Rusiyanın hibrid təcavüzündən Fransa da təsirlənir. “Politico” bu qənaətə gəlib ki, Rusiya təbliğatı Qəzzadakı müharibədən istifadə etməklə Qərb daxilində parçalanmaları gücləndirir. Parisdə ruslar divarlara Davud Ulduzlarını çəkmək üçün adamlar tuturdular. Emanuel Makron hökuməti ictimai hisslər arasında tarazlıq saxlamağa məcburdur, çünki Fransada Qəzzada müharibənin dayandırılmasını tələb edən güclü ərəbdilli azlıq var.

Oktyabrın 7-də döyüşlər başlayandan bəri Kremlə bağlı Facebook hesabları öz aktivliyini təxminən 400 faiz artırıb və Yaxın Şərq böhranı hazırda Rusiya diplomatlarının, dövlət mediasının və Qərbdəki Putin tərəfdarlarının postlarında üstünlük təşkil edir.

Qəzza ətrafında Rusiya Federasiyası tərəfindən qaynaqlanan böhran təkcə AB və ABŞ-da Fələstin tərəfdarı etirazların yayılmasına səbəb olmayıb, həm də NATO-nun birliyini təhdid edir. Açıqca Fələstin tərəfdarı mövqe tutan Türkiyə yenə də İsveçin Alyansa daxil olmasını əngəlləyib və Rusiya ilə sanksiyalara məruz qalan mallarla ticarətini artırıb.

Putinin ümidi

“Foreign Affairs” nəşri Beynəlxalq Münasibətlər Şurasının Avropa üzrə əməkdaşı Liana Fix və Obama illərində Dövlət Departamentində çalışan Katolik Universitetinin tarix professoru Maykl Kimmadjenin fikirlərini dərc edib. Onların fikrincə, Qərbdə bədbinlik qismən cəmiyyətin yüksək gözləntilərindən qaynaqlanır: onlar Ukraynadan Hollivud üslubunda David və Golyat (Calut) döyüşünü gözləyirdilər. Hazırda Kiyevin yeni ərazi nailiyyətləri yoxdur, ona görə də bəzi insanlarda belə təəssürat yaranır ki, Ukrayna kifayət qədər irəliləyiş əldə etmir. Lakin ölkələrin potensialını nəzərə alsaq, cəbhədəki “dalan” əla nəticə sayıla bilər.

“Sırf hərbi baxımdan Ukraynanın qələbə yolu bəlli deyil. Lakin Ukrayna və onun müttəfiqləri mövcud müharibə reallığından qorxmaqdansa, problemlə üzləşməlidirlər. Onlar Ukraynanın tez qələbəsinə ümid etməkdənsə, çoxillik müharibəyə və Rusiyanın uzunmüddətli məğlubiyyətinə hazırlaşmalıdırlar... Və danışıqların indi Ukraynaya fayda verə biləcəyinə ümid etmək sadəlövhlükdür: bununla Rusiya nə daha yumşaq olacaq, nə də vəziyyəti güzəştə getmək üçün daha əlverişli sayacaq. Əslində, Kremlin bütün beynəlxalq nizamı zorakı münaqişə yolu ilə dəyişdirmək ambisiyaları indi bir il əvvəl olduğundan daha iddialı ola bilər”, – Fix və Kimmadja yazır.

Mütəxəssislər çılğınlıqla vəziyyətdən sürətli çıxış yolu axtarmaq əvəzinə, əldə edilə bilən strateji hədəflər ətrafında birləşməyi təklif edirlər. Hədəflər bunlardır:

rus qoşunlarını saxlamaq və onlara mümkün qədər çox itki vermək;

Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin gücləndirilməsi, yenidən silahlanması və inkişafı;

Rusiyanın beynəlxalq aləmdə zəifləməsi;

rus təbliğatına qarşı mübarizə;

Rusiya Federasiyasının Qara dənizdəki üstünlüyünün məhv edilməsi;

Ukraynanın Qərb dünyasına daha da inteqrasiyası.

Rusiyanın qarşısını almaq üçün uzunmüddətli strategiya olmalıdır, ona görə də müttəfiq ölkələrdə ictimai əhval-ruhiyyənin eniş-yoxuşları, eləcə də Ukraynada vaxtaşırı xəyanət hissi normal gedişata çevriləcək. Biz bunu başqa bir çağırış kimi qəbul etməliyik. Sadəcə olaraq, Qərbin Ukraynanı dəstəkləməyə davam etməkdən başqa yolu yoxdur və bu, getdikcə həm Berlində, həm də Vaşinqtonda əsas baxış nöqtəsinə çevrilir.

“Ehtiyac olduğu müddətdə bu dəstəyi davam etdirəcəyik. Bu dəstəyin ekzistensial (həyati) əhəmiyyəti var - həm Ukrayna, həm də Avropa üçün. Heç birimiz təsəvvür etmək istəmirik ki, əgər Putin bu müharibədə qalib gəlsə, bizim üçün bundan da ciddi nəticələr olacaq”, - alman kansleri Şolz noyabrın 28-də belə deyib.

ABŞ dövlət katibinin köməkçisi Ceyms O'Brayen isə deyib ki, Moskva ilə danışıqların "məntiqi yoxdur" çünki Putin heç bir güzəştə getməyəcək və bu, ən azı daha bir il belə qalacaq. Konqresin yeni seçilmiş spikeri, Trampçı Mayk Conson Ukrayna və İsrailə yardımın ayrılmasını Meksika ilə sərhəddə istehkamların inkişafı ilə əlaqələndirsə də, müvafiq qanun layihəsinin “bayramlarda” səsə qoyulacağına ümid edir.

“Düşünürəm ki, bütün bunlar yaxın günlərdə nəticə verəcək. Mən nikbinliklə əminəm ki, biz bunu edə bilərik… Təbii ki, biz Vladimir Putinin Avropanı gəzməsinə icazə verə bilmərik və orada (Ukraynada – red.) köməyə ehtiyac olduğunu anlayırıq”, - Mayk Conson “Politico”-ya açıqlamasında bildirib.

Avropa üçün Rusiyanı dayandırmaq bütün qitənin təhlükəsizliyi, ABŞ üçün onun rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın gələcəyi, bizim üçün isə Vətənin mövcudluğu deməkdir. Daha çox qan töküləcək, amma kim bilir, strateji nöqteyi-nəzərdən Rusiya ilə uzunmüddətli qarşıdurma hətta Ukraynaya fayda verə bilər, çünki mükafat döyüş meydanında qələbədən qat-qat yüksək ola bilər - Qərb icmasının tam hüquqlu və güclü üzvü olmaq”.