Getdikcə gərginləşən dünyamızda Avropa ölkələri əsasən ABŞ-ın hərbi qüdrətinə bel bağlayıblar. ABŞ prezidenti Donald Trampın bütün aşağılayıcı tövrlərinə baxmayaraq, Pentaqon qarşısında təzimdə dayanmaqdan və Imdad diləməkdən belə nə usanır, nə də utanırlar. Bəs, onların bu acizanə tövrləri nəticə verə bilərmi?

Amerikanın beynəlxalq xəbər agentliyi “United Press International”ın  (UPI) analitiki və Atlantik Şurasının baş məsləhətçisi Harlan Ullmanın fikrincə, yox. 

Ovqat.com-un məlumatına görə, Ullman qələmə aldığı “ABŞ-ın müdafiəsi sərbəst düşüşdə” sərlövhəli məqaələsində gələn il dövlət büdcəsindən Pentaqona 1 trilyon dollara yaxın vəsait ayırmasına və “motivasiyalı hərbi və mülki işçi qüvvəsinin” olmasına baxmayaraq, rəsmi rəqəmlərə çox da etibar etməməyi məsləhət görür. O, ABŞ ordusu ilə bağlı bədbinliyi bir neçə amillə izah edir:

“Əvvəla, Pentaqon 20 il ərzində təkcə hərbi güclə qalib gələ bilmədiyi sonsuz müharibələrlə məşğul olub. Əfqanıstanda və mövcud olmayan kütləvi qırğın silahlarını məhv etmək üçün işğal etdiyi İraqda demokratiyanın tətbiqinə trilyonlarla dollar və saysız-hesabsız qan tökdü. Ən pisi isə budur ki, həmin təxribatlar nəinki öz hədəfinə çatmadı, əksinə düşmənlərin təkamülə səbəb oldu. Bu gün Çin, Rusiya, İraq və Şimali Koreya, üstəlik qeyri-hökumət aktorlarının birləşməsi Birləşmiş Ştatlar və onun müttəfiqlərinin qarşısına çıxa bilmədiyi və ya effektiv şəkildə öhdəsindən gələ bilmədiyi problemlər və təhlükələr yaradır.

İkincisi, on il və ya daha çox müddət ərzində Müdafiə Departamenti davam edən qətnamə əsasında fəaliyyət göstərib, çünki Konqres büdcəni vaxtında qəbul edə bilmir. Biznes baxımından bu, alış gücünü ildə 10%-15% azaldır. Və bu, uzunmüddətli planlaşdırmanı qeyri-mümkün edir, Pentaqonun fəaliyyətində effektivliyi və səmərəliliyi daha da pisləşdirir.

Üçüncüsü, Pentaqon “maliyyə xərçəngi” xəstəliyinə yoluxub. Nəzarətsiz illik real xərc artımı, inflyasiyadan yuxarı, hər bir maddə üçün ildə 5-7% təşkil edir -- insanlardan tutmuş qələmlərə, dəqiq silahlara qədər.

Bunun təxminən yarısı ümumiyyətlə insanları əhatə edir. İşə qəbulun güclü olmasına baxmayaraq, xidmətlər yaşlı insanlar üçün kadr xərclərini azaltmaq üçün erkən pensiya və erkən satınalmalar təklif edir. Reallıq budur ki, indiki kurs davam edərsə, 2029-cu ildə Tramp administrasiyasının sonunda qüvvələr kəmiyyətcə daha az olacaq”.

Müəllif silah və texnika alışına xərclərin də çox olduğundan və bunun maliyyə sıxıntısı yol açdığından da gileylidir:

“İlk Kolumbiya sinifli ballistik raket nüvə sualtı qayığının qiyməti 20 milyard dollara yaxın olacaq, baxmayaraq ki, sonrakıların daha ucuz olacağına ümid edilir. Yeni tariflər F35-in qiymətini təxminən 130 milyon dollara qədər qaldıracaq, lakin təkmilləşdirmələr xərclərə görə ləngiyir. Dəniz piyadalarının 14 düyün sürətlə buxarlanan və təxminən 50 Leathernecks daşıyan desant gəmiləri bir neçə yüz milyonlarla dollara başa gələcək.

Buna nüvə modernizasiyası və xalqı qorumaq üçün raket və hava hücumundan müdafiə sistemi “Qızıl Qübbə”yə ayrılan xərclər də əlavə olunur. B-21 Raider bombardmançısı və Sentinel qitələrarası ballistik raketi böyük xərclər və gecikmələrlə üzləşir. Bütün bunlar yaxınlaşan maliyyə böhranının xəbərçisidir”.

Müəllifin fikrincə, son zamanlar Pentaqonda yüksək rütbəli zabitlərin əsaslı səbəb olmadan işdən çıxarılmaları da ABŞ ordusunda qarışıqlıqlar yaranır: “Qaradərili Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin keçmiş sədri; iki qadın xidmət rəisi və bir neçə onlarla digər yüksək rütbəli zabitlər “islahatların” qurbanına çevrildilər. Kənardan, qeyri-hərbi “təsir dairələri” bu devrilmələrə görə məsuliyyət daşıdığından, bir çox zabitlər qorxurlar ki, hətta ən kiçik siyasi və ya ideoloji səhv addım 30 və ya 35 illik karyeranı bitirə bilər”.

Tramp administrasiyasının yeni Milli Müdafiə Strategiyasını dərc etməyə hazırlaşdığını xatırladan Ullman bu strateji sənədin qeyri-müəyyənliyindən şikyətlənib: 

“Pentaqonun adının dəyişdirilməsini nəzərə alaraq, bəlkə də Milli Müharibə Strategiyası adlandırılmalı olan hazırkı sənəd, Çin və Rusiya tərəfindən zirvədə olan bir sıra düşmənlərin qarşısını almaq/rəqabət etmək, çəkindirmək və müharibə baş verərsə, məğlub etmək məqsədləri haqqındadır. Heç kim rəqabətin nə demək olduğunu və ya necə ölçüləcəyini müəyyən etməyib”.

Rusiya Ukraynanı iki dəfə işğal etdiyini qeyd edən Ullman Çinin öz təsirini, iqtisadiyyatını və hərbi gücünü genişləndirməsinin qarşısının alınmadığını vurğulayıb: “Keçən həftə Pekində keçirilən hərbi parad, böyük Çin müharibə filosofu Sun Tzunun təqdir edəcəyi Çin hərbçilərinin kifayət qədər nümayişi idi”.

Müəllifin fikrincə, ABŞ-ın nüvə gücünə arxayınlaşması onun konvansional hərb qüdrətini xeyli zəiflədib:

“Müharibədə qalib gəlmək haqqında, bu güclər arasında hər hansı bir münaqişə termonüvə silahlarının istifadəsinə qədər böyüyə bilər. Bir termonüvə silahı Yaponiyaya atılan bombalardan 1000 dəfə güclüdür. Ciddi liderlərin razılaşdığı kimi, termonüvə müharibəsi aparılmamalıdır, çünki bu cür qarşıdurmada heç kim qalib gələ bilməz.

Müharibə qeyri-nüvə olmayan qüvvələr üçün aparılarsa, bu, uzun bir münaqişə ola bilər. Lakin ABŞ-ın müdafiə sənayesi bazası uzunmüddətli müharibəni dəstəkləmək iqtidarında deyil. Bu bazanın təkmilləşdirilməsi üçün trilyonlarla dollar xərcləmək illər və ya onilliklər çəkəcək”.

Bir sözlə, ABŞ-ın ünlü hərbi strateqlərindən sayılan Harlan Ullman Pentaqonun qlobal hərbi rəqabətdə xeyli geri qaldığına inanır və qarşılaşdığı saysız-hesabsız problemlərin onu tənəzzülə sürüklədiyini düşünür. Fikrimcə, ABŞ-ın Ukrayna-Rusiya savaşında çəkingən mövqe sərgiləməsinin əsl sirri də Harlan Ullmanın dilə gətirdiyi bu məqamlarda gizlənmış ola bilər.