“Rusiya və Çin arasındakı münasibətlər müasir dünya nizamı üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir”. 

Ovqat.com-un məlumatına görə, bunu Moskvaya dövlət səfərinin ikinci günündə Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə danışıqların yekuna dair mətbuat konfransında açıqlama verən Çin Xalq Respublikasının sədri Si Cinpin deyib. 

Bildirilir ki, çərşənbə axşamı günü danışıqlar təxminən üç saat davam edib. Əvvəlcə Böyük Kreml Sarayında nümayəndə heyətlərinin üzvlərinin iştirakı ilə dar tərkibdə 1,5 saatdan çox davam edən görüş daha sonra geniş tərkibdə davam edib.

Bundan sonra sarayın Malaxit foyesində iki ölkə liderləri iki birgə bəyanat imzaladılar: “Rusiya ilə Çin arasında hərtərəfli tərəfdaşlıq və strateji qarşılıqlı fəaliyyətin dərinləşdirilməsi, yeni dövrə qədəm qoyması” və “2030-cu ilə qədər Rusiya-Çin əlaqələrinin və iqtisadi əməkdaşlığının əsas sahələrinin inkişafı planı haqqında”.

Danışıqların nəticəsi 

Putin ikigünlük danışıqların nəticəsi haqqında danışarkən deyib ki, “dünən və bu gün təkbətək formatda, dar tərkibdə və nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə keçirilən danışıqlar uğurlu olub, isti, yoldaşlıq, konstruktiv atmosferdə keçib”.

Si Cinping Putinə "ənənəvi qonaqpərvərliyə və səmimi qəbula" görə təşəkkür edib. O, başa çatan danışıqları “səmimi, dostluq və məhsuldar” adlandırıb.

Ticarət

Putinin qeyd edib ki, Çin Rusiyanın aparıcı xarici ticarət tərəfdaşı mövqeyini möhkəm saxlayır. Onun sözlərinə görə, bu il Rusiya Federasiyasının ilə Çinlə ticarət əlaqəsinin nəinki 200 milyard dollarlıq ticarət həcminə çatması, hətta bu mərhələni keçməsi gözlənilir.

Bundan əlavə, Rusiya “geniş həcmli Çin bazarı”na ərzaq tədarükünü artıracaq. Xüsusilə, “ÇXR-ə ət, taxıl və digər kateqoriyalı malların ixracını əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq imkanları var”. Rusiyanın müvafiq nazirlikləri “[Rusiyadan Çinə] tədarük olunan məhsulların keyfiyyət standartlarını təmin etmək və ərzaq məhsullarına qarşılıqlı çıxışı yaxşılaşdırmaq üzərində işləyirlər”.

Si Cinpin isə qeyd edib ki, Moskvaya səfəri zamanı ticarətdə hərtərəfli planlaşdırmanın qurulması barədə razılığa gəlmək mümkün olub. Ticarət dövriyyəsi 10 il ərzində 116 faiz artıb ki, bu da ikitərəfli münasibətlərin maddi-texniki bazasının təkcə əhəmiyyətli dərəcədə möhkəmlənməsinə deyil, həm də hər iki ölkənin sosial-iqtisadi inkişafına mühüm təkan verməyə imkan verib.

Enerji haqqında

Rusiya Çinin neft, təbii qaz, o cümlədən LNG, həmçinin kömür və elektrik enerjisinin strateji təchizatçısı olaraq qalır. Rusiya Prezidentinin fikrincə, ölkəsi biznesi həm cari layihələr çərçivəsində, həm də hazırda əlaqələndirilməkdə olan layihələr çərçivəsində Çin iqtisadiyyatının enerji resurslarına artan tələbatını ödəmək iqtidarındadır.

Rusiya və Çin liderləri dar tərkibdə keçirilən görüşdə Monqolustan ərazisindən keçəcək “Sibirin gücü-2” qaz kəmərinin tikintisini müzakirə ediblər. "Bu sazişin praktiki olaraq bütün parametrləri razılaşdırılıb. Bu, Rusiyadan 50 milyard kubmetr etibarlı, stabil qaz tədarükünü təşkil edir", - deyə Rusiya Federasiyasının prezidenti vurğulayıb. Moskva "Şimal Dəniz Marşrutunun tranzit potensialının inkişaf etdirilməsində çinli tərəfdaşlarla əməkdaşlığı" perspektivli hesab edir. Ölkələr “Şimal Dəniz Marşrutunun inkişafı üçün birgə işçi orqan yaratmağa” hazırdırlar.

Ukrayna münaqişəsi haqqında

“Çinin Ukrayna ilə bağlı sülh planının bir çox bəndləri Rusiyanın yanaşmaları ilə uzlaşır və onlar Qərbdə və Kiyevdə buna hazır olduqda, sülh yolu ilə nizamlanma üçün əsas götürülə bilər”, - Putin deyib: “Bununla belə, Kreml hələ ki, Qərb və Ukraynada belə bir hazırlığı müşahidə etmir”.

Böyük Britaniyanın müdafiə nazirinin müavini Annabel Qoldinin Ukraynaya tərkibində tükənmiş uran olan mərmilərin verilməsi planları ilə bağlı bəyanatını şərh edən Putin deyib ki, “Qərb həqiqətən də Rusiya ilə Ukraynada sözdə deyil, əməldə vuruşmağa qərar verib”. O əlavə edib ki, belə tədarüklər baş verərsə, Rusiya kollektiv Qərbin artıq nüvə komponenti olan silahlardan istifadə etməyə başladığını nəzərə alaraq, buna uyğun reaksiya verməli olacaq.

Öz növbəsində Si Cinpin vurğulayıb ki, Pekin Ukrayna məsələsində “obyektiv və qərəzsiz mövqeyə” sadiqdir, “barışıq və danışıqların bərpasına fəal yardım edir”, həmçinin sülh və dialoqun tərəfdarıdır.

Beynəlxalq münasibətlər haqqında

Çin prezidenti deyib ki, o, Rusiya prezidenti ilə son 10 ildə ikitərəfli münasibətlərin inkişafının nəticələrini birlikdə yekunlaşdırıb və Çin-Rusiya əlaqələrinin ikitərəfli münasibətlərdən çox kənara çıxaraq müasir dünya nizamı üçün həyati əhəmiyyət kəsb etməsi barədə razılığa gəliblər. Onun sözlərinə görə, Rusiya və Çin “BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri kimi beynəlxalq ictimaiyyətlə birlikdə beynəlxalq münasibətlərin fundamental normalarını qətiyyətlə dəstəkləməyə davam edəcəklər”.

Putin vurğulayıb ki, Rusiya və Çin “hərbi, siyasi və iqtisadi üstünlüklər əldə etmək üçün digər ölkələrin qanuni maraqlarına zərər vurmaq üçün istənilən dövlət və ya bloka qəti şəkildə qarşı çıxır”.

Birgə bəyanatlar

“Yeni dövrə qədəm qoyan hərtərəfli tərəfdaşlıq və strateji əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə” dair birgə bəyanatda liderlər bəyan ediblər ki, Moskva ilə Pekin arasında münasibətlər “yetkin, sabit, özünü təmin edən və güclüdür” və “üçüncü ölkələrə qarşı yönəlməyib”. Sənəddə vurğulandığı kimi, “Rusiya sabit və firavan Çində, Çin isə güclü və uğurlu Rusiyada maraqlıdır”.

Doqquz bənddən ibarət bəyanatda, xüsusilə Çin Rusiyanın Ukrayna ilə bağlı “sülh danışıqlarını mümkün qədər tez bərpa etmək üçün səy göstərməyə” hazırlığını müsbət qiymətləndirib. Rusiya Federasiyası isə Çinin nizamlamada müsbət rol oynamağını alqışlayıb, eləcə də Ukrayna böhranı ilə bağlı Çinin mövqe sənədində göstərilən “konstruktiv mülahizələr”ə hazır olduğunu bildirib. Hər iki tərəf münaqişəni gərginləşdirən və uzadan addımlardan imtina etməyə və "bütün ölkələrin qanuni təhlükəsizlik narahatlıqlarına" hörmət etməyə çağırıb və birtərəfli sanksiyalara qarşı çıxıb.

Bundan əlavə, Rusiya və Çin NATO-nu regional və müdafiə təşkilatı olmaq üzrə öhdəliklərinə ciddi şəkildə riayət etməyə çağırıb, AUKUS tərəfdaşlığının gətirdiyi risklərdən ciddi narahatlığını ifadə edib, İran və Səudiyyə Ərəbistanı arasında münasibətlərin son vaxtlar normallaşmasını alqışlayıb. Moskva həmçinin Tayvanı ÇXR-in tərkib hissəsi hesab etdiyini və onun müstəqilliyinə “hansı formada olursa olsun” qarşı çıxdığını bir daha təsdiqləyib.

İqtisadiyyata dair qısa birgə bəyanatda Putin və Si Cinpin öz hökumətlərinə 2030-cu ilə qədər Rusiya-Çin iqtisadi əməkdaşlığının əsas sahələrinin inkişafı planını hazırlamağı və təsdiq etməyi tapşırıblar. Onlar ticarət və maliyyə əməkdaşlığının artırılması (o cümlədən milli valyutaların rolunun artırılması yolu ilə), “energetika sektorunda hərtərəfli tərəfdaşlığın” və sənaye əməkdaşlığının gücləndirilməsi, habelə kənd təsərrüfatında, iqtisadiyyatda əməkdaşlıq səviyyəsinin “əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldilməsi” daxil olmaqla səkkiz belə əsas istiqamət müəyyən ediblər.