Əbdürrəhman əl-Rəşid

“Asharq Al-Awsat” (Böyük Britaniya)

Təxminən iki il yarım əvvəl ilk dəfə Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd-şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın fikirlərini eşitdim. O, yeni layihə barədə açıq danışırdı. Yüksək gəlirləri, açıqlığı, məhsuldarlığı və qlobal vəziyyəti ilə fərqli bir dövlət qurmaq barədə.

Bu, mif idi!

Əlbəttə, söhbət beşillik inkişaf planından getmirdi. Dərhal başlayan, böyük bir ölkə üçün futuristik bir baxışın çox maraqlı təqdimatı idi.

Daha sonra tacdar şahzadə müzakirə seansını açıq elan etdi və bir qonaq kimi sonda mən də deyilənlərə şərh verdim.

Mən ona dedim: "Zati-aliləri, şübhəsiz, təklif etdiyiniz şey (sonradan “Vision 2030” adlandırıldı) yuxuya bənzəyir, lakin eyni zamanda, bu, real və mümkündür. Ancaq bir böyük problem var. Zati-aliləri, gəncsiniz, enerjilisiniz və aydın baxışınız var. Ətraflı danışdığınız şey inanılmaz və eyni zamanda, çox inandırıcıdır. Ancaq bu, köhnə, yeyilmiş şinlər və mexanizmlərlə yola çıxan avtomobili idarə etməyə bənzəyir. Açıq deyirəm, belə bir avtomobillə vaxtında-vədəsində və istədiyiniz yerə gəlib çıxa bilməyəcəksiniz. Bu, 50 ildən artıq mövcud olan iqtidardır. Bu, aşınmış sistemdir".

O gülümsədi və dedi: "Avtomobil işləməlidir, belə olmasa, maşını dəyişəcəyəm".

Bir neçə maraqlı və ardıcıl həftədə hökumətin (yəni köhnə avtomobilin) parçalanmasını və islah olunduğunu gördük. Yarım funksional işdən tam sürətlə işə keçib edilib: hərtərəfli iş mexanizmi, tarixi qanunauyğunluq, kütləvi layihələr, bütün səviyyələrdə dəyişikliklər, liderlər və ya qurumların xarici siyasətə hədəflənmiş strategiya fəlsəfəsinə əsaslanan islahatlar…

O zamandan bəri baş verən hadisələr təməl tarixindən bəri altmış ili arxada qoyan bir ölkə üçün həddindən artıq çoxdur.

Bəziləri çox güclü İran və itaətsiz Qətərlə baş qatan Səudiyyə Ərəbistanını tənqid edirlər. Deyirlər ki, neft qiymətləri ilə onun iqtisadiyyatı çökür, bürokratiya artır və vətəndaşlar qeyri-mümkün öhdəliklərlə yüklənir. Bürokratik qurumların cəmiyyətə və bazar ənənələrinə mane olması ucbatından özəl sektor hökumət müqavilələri olmadan da zəif istehsala malikdir.

Bütün bunlar, krallığın bərpası üçün yeni plan çərçivəsində qərar və tənzimləmələrlə dəyişməlidir.

Korrupsiyaya qarşı mübarizə məqsədi daşıyan qərarlar, həbs və həbslər daxil olmaqla, son qərarlar verildikdə, şahzadə Məhəmməd bin Salman, yəqin ki, avtomobilin necə işlədildiyini və ya onun əvəz olunacağını xatırlayır.

O, bazar qiymətlərini islah etmək üçün müəyyən tədbirlər görüb; sosial müqavilələri məhdudlaşdırıb, qadınları idarə etməyə cəlb edib və neftdən asılılığa son qoyan layihələrin təməlini atıb.

Hökuməti islahat etmədən və rüşvət mərəzinin yayılmasının qarşısını almadan “Vision”a nail olmaq mümkün deyil. Korrupsiya, – istər siyasi, sosial və ya istər iqtisadi olsun, – çox problem yaradır.

Onilliklər ərzində dəyər – yüksək, icraat – aşağı səviyyədə olub.

Bu vəziyyət hər ilin sonunda yalnız büdcəni doldurmaqla həll olunmayacaq məsələdir. Tacdar şahzadə isə ambisiyaları ilə 13 il davam edəcək intibah layihəsinə nail olmağa söz verib.

Üzərinə məsuliyyət götürə bilən müasir dövlət, şübhəsiz, şəffaf, ədalətli, səmərəli və məhsuldar olmalıdır. Varis-şahzadənin, məsələn, korrupsiya problemini qadınlara sürücülük hüququ vermə kimi tez bir zamanda həll etməsini gözləmək olmaz.

Eyni zamanda, Şahzadə Məhəmməd bin Salman korrupsiyaya uğramış insanların dövləti talan etməsinə imkan verməni təxirə salma siyasətinə qarşı çıxır.

O, Səudiyyə Ərəbistanını, dünyanın ən yaxşı iqtisadiyyatına sahib, müasir, güclü və uğurlu dövlətləri onluğunda və ya ən azı iyirmiliyində görmək istəyir. O, krallığın daha böyük bir regional güc olmasını istəyir.

Mən söhbətin əvvəlinə qayıdıram. Bir neçə həftə əvvəl Zati-alilərini inanılmaz qərarlara görə hörmətlə təqdir etdim. O məndən soruşdu: "Nə düşünürsən? Avtomobil işə düşüb?" Dedim: "İnanılmaz bir sürətlə". Dedi: "Biz hələ yola çıxmamışıq".

İki il bundan əvvəl astagəl və aşınmış Səudiyyə Ərəbistanını bu cür təsəvvür etmək kimin ağlına gələrdi ki?

Tərcümə: Strateq.az