Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibi Nikolay Patruşev sentyabrın 3-də Azərbaycana gələrək prezident İlham Əliyevlə görüşdü. Rəsmi xəbərlərə görə, görüşdə Azərbaycanla Rusiya arasında ikitərəfli münasibətlərin siyasi, iqtisadi, təhlükəsizlik aspektləri müzakirə edilib.

Rəsmi xəbərlərdə o da vurğualnır ki, Nikolay Patruşevin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Bakda ekstremizmə, terrorçuluğa qarşı mübarizə ilə bağlı qanunvericilik və əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə edəcək. Nikolay Patruşev bu mövzuları detallı şəkildə Azərbaycanın Təhlükəsizlik Şurasının yeni katibi Ramil Usubovla müzakirə edəcək. Əvvəllər Nikolay Patruşev Moskvada və Bakıda məlum mövzuları Azərbaycan Prezident Administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyevlə müzakirə edirdi. Çünki Ramil Usubov bu vəzifəyə təyin olunana qədər Ramiz Mehdiyev həm də Təhlükəsizlik Şurasına rəhbərlik edirdi. Təhlükəsizlik Şurasının işlərini Ramil Usubova təhvil verən Ramiz Mehdiyevin artıq Nikolay Patruşevlə görüşünə ehtiyac qalmayıb.

Bəs Nikolay Patruşev hansı məsələləri müzakirə etmək üçün Bakıya gəlib?

Birincisi, Nikolay Patruşev az qala ildə bir dəfə həm Azərbaycana, həm də Ermənistana səfər edir və rəsmi xəbərlədə müzakirə mövzuları dəyişmir. Buna baxmayaraq, bəzən Nikolay Patruşev hansı mövzulara üstünlük verdiyini üstüörtülü açıqlayır. Məsələn Patruşev 2017-ci ilin aprelin 10-da Bakıya səfəri zamanı belə bir cümlə işlətmişdi: “Əlaqələrimizin inkişafında təhlükəsizlik məsələlərinin rolu böyükdür: Təhlükəsizlik təmin olunarsa iqtisadi, mədəni və bütün digər sahələrdə əməkdaşlığın inkişafında hər hansı bir problem ola bilməz”.

Belə görünür ki, Kreml iki il əvvəl də, indi də Azərbaycanla əməkdaşlıqda təhlükəsizlik məsələsini bütün digər mövzuların önündə qoyur. Bəlkə də bu, Rusiyanın rəsmi Bakıya “müharibəyə başlamayın” mesajıdır ki, bu fikri Patruşev qapalı görüşlərdə Azərbaycan rəsmilərinin diqqətinə çatdırır. Nikilay Patruşevin avqustun 12-də İrəvana səfəri də bu mövzuyla əlaqəli olub.

Nikolay Patruşev keçmiş illərdə Rusiya kəşfiyyatına başçılıq edib. O Azərbaycandakı və Ermənistandakı vəziyyət haqqında kifayət qədər kəşfiyyat məlumatlarına malikdir. Üstəgəl Nikolay Patruşev prezident Vladimir Putinin ən yaxın adamlarındandır və bir sıra hallarda Kreml sahibinin xüsusi mesajlarını çatdırmaq üçün bu və ya digər ölkəyə səfər edir.

Rusiya bölgədə müharibənin əleyhinədir. Ancaq Kreml onu da müşahidə edir ki, birincisi, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Dağlıq Qarabağ münaqişəsi haqqındakı məntiqsiz fikirləri bölgədə müharibə risqini artırır, ikincisi Azərbaycanda münaqişənin güc yoluyla inanların sayı artır və rəsmi Bakı Naxçıvan və Qazax istiqamətlərindəki apardığı əməliyyatlar çərçivəsində Ermənistana qarşı hərbi təzyiqdən istifadəyə meyllənib. Bu gedişat Rusiyanın maraqlarına xidmət etmir. Ona görə də Kreml Patruşevi həm İrəvana, həm də Bakıda göndərir ki, hər iki tərəfi lokal toqquşmadan çəkindirsin.

Nikol Paşinyan avqustun 5-də Xankəndidəki çıxışında “Qarabağ Ermənistandır” dedikdən düz 1 həftə sonra Patruşev İrəvana getdi və o rəsmi İrəvanın dəyişən ritorikasının bölgədə müharibə risqini artırdığını erməni həmkarlarına anlatmağa çalışdı. Nikolay Patruşev Paşinyanla görüşə başqa bir missiya ilə də getmişdi.

Paşinyan Vladimir Putinin etirazlarına rəğmən, keçmiş prezident Robert Köçəryanı həbsdə saxlamaqda davam edir. Putin bu yaxınlarda həbsdə olan Köçrəyana artıq ikinci təbrik məktubunu göndərib. Budəfəki məktubda o Köçəryanı 65 yaşının tamam olması münasibətilə təbrik edib. Siyasi tarixdə görünməyən hadisədir ki, bir dövlətin başçısı digər dövlətdə həbsdə olan siyasətçini iki dəfə ard-arda nəyəsə görə təbrik edir. Bu Putinin Paşinyana birbaşa mesajıdır ki, səbrimi daşırdma! Putin Patruşevin İrəvana səfərləri vasitəsilə Köçəryanı həbsdən azadlığa çıxmasına nail olmaq istəyir. Paşinyan Köçəryan məsələsində Kremlin təzyiqləri ilə üz-üzə qalsa da, eks-prezidenti azad etməklə “Qarabağ klanının” əlini gücləndirmək istəmir. Ancaq Paşinyanın Kremlin Köçəryan məsələsində təzyiqlərə hansı həddə qədər dözəcəyi sual altındadır.

Patruşevin İrəvan səfərləri Ermənistanın indiki hakimiyyətinin maraqlarına cavab vermədiyi ki, Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibinin Bakıda müharibənin qarşısını almaq çağırışları da Azərbaycanın maraqlarına cavab vermir. Kremlə bölgədə sakitlik lazımdır. Ancaq torpaqların işğalının davamına şərait yaradan sakitlik Azərbaycanın maraqlarına cavab vermir.

Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibinin Azərbaycana hər səfəri bir maraqlı təsadüflə və ya gerçəkliklə də yadda qalır. Nikolay Patruşev hər dəfə Bakıda olanda Azərbaycan-Türkiyə hərbi əməkdaşlığına yönəlik hansına önəmli hadisə baş verir. Məsələn 2017-ci ilin apprelində Patruşev Bakını tərk etdikdən dərhal sonra Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələrinin komandanı Bülənd Bostanoğlu Azərbaycana üç günlük səfərə gəldi.

Bülənt Bostanoğlunun Bakıya səfəri yerinə düşdü. Rusiya Xəzərdə hərbi imkanlarını genişləndirir. Heç bir Xəzəryanı dövlət buna etiraz etmir. Ancaq əgər Rusiyanın Xəzərdə hərbi qüdrətini artırmaq hüququ varsa, başqa ölkələrin də oxşar hüququ var. Eynilə Azərbaycan da strateji tərəfdaşlarının köməyi ilə Xəzərdə hərbi imkanlarını artırmaq hüququna malikdir və bu məsələdə Azərbaycan tərəfdaşlarından real dəstək almaq hüuquna malikdir. Türkiyəli generalın Bakıya səfəri ona işarəydi ki, Türkiyə Azərbaycan hərbisinin müxtəlif istiqamətlərində inkişafı məsələlərində dəstəyini əsirgəməyəcək.

Patruşevin bu dəfəki səfəri də Azərbaycanla Türkiyənin hərbi hava qüvvələrinin birgə “TurAz Qartalı - 2019” taktiki-uçuş təlimlərinə təsadüf edib. Bu dəfə də Türkiyədən Azərbaycana yüksək rütbətli generallar gəlib. Əgər Rusiyadan təhlükəsizliklə bağlı Bakıya gələn heyətlərin səfərləri hansısa mövzuda xəbərdarlıq mahiyyəti daşıyırsa, Türkiyədən Bakıya gələn heyətlərin məqsədi ikitərəfli strateji əməkdaşlığın inkişafına və Azərbaycanın təhlükəsizlik imkanlarının artışına xidmət edir.