Ötən gün Azərbaycan Xarici İşlər nazirinin müavini Xələf Xələfovla Moskvada görüşən onun rusiyalı həmkarı Andrey Rudenko görüşdən sonra TASS-a müsahibə verib. Müsahibədə Azərbaycan-Rusiya münasibətlərindən tutmuş Kremlin keçmiş sovet respublikaları ilə bağlı mövqeyinə aydınlıq gətirilib. Rusiyanın post-sovet məkanı ilə əlqədar xarici siyasətinin mühüm konturlarına işıq tutan müsahibəni bəzi ixtisarlarla Ovqat.com oxucularına təqdim edirik.
 
 
- ...Ötən il postsovet məkanında bir sıra radikal dəyişikliklər qeydə alınıb. Həm Belarusda prezident seçkilərindən sonra gərgin daxili siyasi vəziyyət, həm Dağlıq Qarabağda yeni müharibə, həm Moldovanın yeni Prezidentinin Qərbə istiqamətlənmiş siyasətə üstünlük verməsi, həm də Qırğızıstanda növbəti "inqilab" ın yaşanması kimi hadisələr bu qəbildəndir. Sizin fikrinizcə, regionda hadisələrin bu cür inkişaf vektoru nə ilə bağlıdır? Onu uzunmüddətli tendensiya hesab etmək olarmı? Burada Rusiyanın yaxın xaricdəki hadisələrə diqqətinin yetərli olmaması baxımından yanlışlıq varmı?
 
- Razıyam ki, ötən il ölkələrimizin həyatına bu və ya digər dərəcədə təsir edən bir sıra hadisələrlə yadda qaldı. Qonşu dövlətlərdə onların inkişaf vektorunu köklü surətdə dəyişdirmək, Rusiyadan qopub yad dəyərlər sisteminə meylləndirmə məqsədilə sabitliyi pozmaq cəhdləri də səngimir. Hadisələrin kökündə Qərbin postsovet məkanını daimi münaqişə və gərginlik zonasına çevirmək cəhdlərini görürük. Bu siyasətə qarşı mübarizədə öz vəzifəmizi həyata keçiririk.
 
Bununla yanaşı, bəzən bizi günahlandırırlar ki, guya biz Sovetlər İttifaqını yaratmaq üçün planlar hazırlayırıq. Bu, belə deyil. Moskva ardıcıl olaraq bütün postsovet ölkələri ilə bərabərhüquqlu və qarşılıqlı surətdə faydalı əməkdaşlığın tərəfdarıdır.
 
Əminik ki, MDB tərəfdaşları xaricdən ilhamlanaraq daxili sarsıntılarla ortaya çıxan çətinlikləri və təhdidləri aydın şəkildə başa düşürlər. Ümidvarıq ki, dostlarımız qarşıda duran siyasi və sosial-iqtisadi vəzifələri konstruktiv şəkildə həll edə biləcəklər. Öz tərəfimizdən onlara hərtərəfli dəstək verəcəyik, o cümlədən inteqrasiya birliklərinin — Aİİ, KTMT, MDB-nin imkanlarından istifadə edəcəyik...
 
- Belarusda konstitusiya dəyişikliyi və nəticədə yeni prezident seçkilərinin keçirilməsini nəzərdə tutan hansısa daxili siyasi transformasiyaya hazırlaşır. Rusiya müttəfiq dövlətdə keçirilməsi planlaşdırılan seçkilərdən nə gözləyir?
 
- Sözsüz ki, Belarusda daxili siyasi xarakterli müəyyən dəyişikliklər baş verib.
 
Göründüyü kimi, Belarus hakimiyyəti də cəmiyyətin konsolidasiyasına və ölkənin sosial-iqtisadi və ictimai-siyasi inkişafına yönəlmiş konstruktiv əhval-ruhiyyəli qüvvələrin rəyini eşitməyə hazır olduğunu bildirib. Bildiyimiz kimi, bu məsələlər fevralın 11-12-də Minskdə keçiriləcək VI Ümumbelorus Xalq Məclisinin gedişində müzakirə olunacaq.
 
Bunu əsas tuturuq ki, yalnız Belarus xalqı və onun legitim nümayəndələri deyil, həm də qondarma "demokratik qüvvələrin liderləri" və onların qərb kuratorları öz ölkələrinin taleyini həll etmək hüququna malikdirlər.
 
— Rusiya bu dəfə ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin İnstitutuna müraciət etmədən Dağlıq Qarabağda yeni müharibənin dayandırılmasında əsas rol oynayıb. Sizin fikrinizcə, münaqişənin yekun həlli prosesində ümumiyyətlə, Minsk qrupu formatının perspektivləri necədir?
 
- Əsas odur ki, Minsk Qrupu həmsədrlərinin fəaliyyəti davam etdirilir. Qrupun irəli sürdüyü prinsiplərin bir çoxu 9 noyabr 2020-ci il tarixli bəyanatında öz əksini tapıb. Bu, Dağlıq Qarabağın ətrafında yerləşən rayonların Azərbaycana təhvil verilməsinə, qaçqınların geri qaytarılmasına, Dağlıq Qarabağı Ermənistanla birləşdirən dəhlizin saxlanılmasına, təhlükəsizliyin, sülhyaratma əməliyyatlarının təmin edilməsinə, regionda bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələrinin açılmasına aiddir.
 
ATƏT-in 1994-cü il Budapeşt Sammitinin qərarlarına uyğun olaraq, Minsk Qrupunun həmsədrlərinin üzərinə qoyulmuş hərtərəfli siyasi nizamlanmaya nail olmaq vəzifəsi əvvəlkitək əsas tələb olaraq qalır. "Üçlük" güclü beynəlxalq dəstəyə malikdir və gələcək addımlara, o cümlədən status məsələlərinə qarşılıqlı məqbul yanaşmaların təkmilləşdirilməsində faydalı ola bilər. 
 
İndi ATƏT-in Minsk qrupu, onun həmsədrləri ermənilərlə azərbaycanlılar arasında etimad tədbirlərinin gücləndirilməsi məsələlərində fəallıq göstərə bilərlər. Vətəndaş cəmiyyəti çərçivəsində dialoqun inkişafı, regionda ümumi vəziyyətin sağlamlaşdırılmasına və siyasi həll yolunda gələcək addımlara zəmin yaradılmasına kömək edəcək.
 
— Bu yaxınlarda bir sıra KİV-də Türkiyənin guya Azərbaycanda aviabazalar quracağı haqqında informasiyalar yayılıb. Ancaq məlumat tezliklə təkzib olundu. Bəlkə də Rusiya bu cür planlar haqqında nə isə bilir? Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Zaqafqaziyada Türkiyənin hərbi iştirakını gücləndirməkdən ehtiyatlanırıqmı?
 
- Ankara ilə hərbi xətt boyunca bölgədəki əməkdaşlığımız Ağdamda fəaliyyət göstərən Dağlıq Qarabağ Münaqişə Bölgəsindəki Atəşkəsə Nəzarət Birgə Rusiya-Türkiyə Mərkəzi çərçivəsində 30 yanvar tarixindən bəri başlayıb və davam edir.
 
Belə bir mərkəzin açılmasını bölgədəki vəziyyətin normallaşdırılmasına yönəlmiş birgə səylərin yaxşı bir nümunəsi kimi qiymətləndiririk.
 
- Moldavanın yeni rəhbərliyi altında Moskva ilə Kişinyov arasındakı münasibətlərin inkişafı üçün proqnozlarınız necədir? Artıq yeni prezidentin nümayəndələri ilə ilk təmaslarınız olubmu? Onun Rusiyaya səfəri nə vaxt baş tuta bilər?
 
- Rusiya Moldovadakı daxili siyasi vəziyyəti yaxından izləyir. Praqmatizm və maraqların qarşılıqlı nəzərə alınması prinsiplərinə əsaslanan ikitərəfli əməkdaşlığı davam etdirməyə qərarlıyıq.
 
İndiyə qədər Moldovanın yeni prezidentinin Rusiya-Moldova münasibətlərinin qurulması ilə bağlı ilk addımları müəyyən ikili standart təəssüratı yaradır. Bir tərəfdən, Maya Sandu Rusiya ilə dialoqa hazır olduğundan danışır. Digər tərəfdən, Dnestryanı bölgənin Rusiya qazına olan borcunun tanınmaması barədə sərt bəyanatlar səsləndirilir, rus dilinə millətlərarası ünsiyyət dili statusunu qaytaran "Moldova Respublikasında dillərin istifadəsi haqqında" qanun ləğv edilir və s.
 
Moldova prezidenti seçildikdən sonra Sandu ilə Kişinyovdakı səfirimiz görüşüb. Rusiya tərəfinin 2001-ci il Dostluq və Əməkdaşlıq Müqaviləsində təsbit olunmuş dostluq prinsiplər ruhunda Rusiya-Moldova münasibətlərini qorumağa və inkişaf etdirməyə hazır olduğu təsdiqlənib. Eyni niyyətlər Moldova tərəfdən də səslənib.
 
Rusiya-Moldova münasibətlərində Moldovanın yeni rəhbərliyi nəzdində sağlam düşüncənin qalib gələcəyinə ümid edirik.
 
- Qırğızıstandakı parlament seçkilərindən sonra fırtınalı etirazlar respublikada növbəti rəhbər dəyişikliyinə səbəb oldu. Bu ölkədəki belə daxili siyasi qeyri-sabitlik Rusiyada narahatlıq yaratmırmı? Bunun səbəbləri nədir? Rusiya Qırğızıstanın yeni rəhbərliyinin ümumi sabitləşmə səylərinə necə kömək edə bilər?
 
- Rusiya və Qırğızıstan strateji tərəfdaş və müttəfiqdir. Ona görə də orada gedən daxili siyasi proseslərə biz laqeyd yanaşmaqdan uzağıq. Əvvəldən, keçən ilin oktyabrındakı hakimiyyət dəyişikliyindən sonra bu ölkədə baş verən hadisələrin inkişafını yaxından izləyirik.
 
10 yanvar 2021-ci ildə Qırğızıstan Respublikasında növbədənkənar prezident seçkiləri keçirildi və bu seçkilərdə Baş nazir Sadir Japarov böyük bir üstünlük qazandı. Seçkilər sakit şəraitdə keçdi. Yeni prezident 28 yanvarda rəsmi olaraq vəzifəsinə başladı. 3 fevralda Ulukbek Maripovun rəhbərlik etdiyi hökumətin yeni tərkibi təsdiq edildi. 10 yanvar seçkiləri ilə eyni vaxtda Qırğızıstanda idarəetmə formasını təyin etmək üçün referendum keçirildi, nəticədə seçicilərin 81 faizindən çoxu prezident respublikası seçimini dəstəklədi.
 
Rusiya tərəfi, Qırğızıstanın yeni rəhbərliyinin vəziyyəti stabilləşdirmək və ölkədəki daxili siyasi problemləri qanun çərçivəsində həll etmək istəklərini dəstəkləyir. Ümid edirik ki, Bişkek əvvəllər əldə olunmuş bütün razılaşmalara, həm ikitərəfli formatda, həm də ümumi inteqrasiya birliklərimiz çərçivəsində (EAA, KTMT, MDB və ŞƏT) Rusiya Federasiyası ilə strateji müttəfiqlik kursuna sadiq qalacaq.
 
21 sentyabr 2020-ci ildən etibarən ölkələrimiz arasında müntəzəm uçuşlar bərpa edildi. 8 yanvar 2021-ci ildən etibarən bu uçuşların sayı həftədə altıya qaldırıldı. Uçuşların coğrafiyasının genişləndirilməsi məsələsi nəzərdən keçirilir.
 
Qırğızıstan yeni koronavirus infeksiyasının yayılması ilə mübarizədə bizə kömək üçün müraciət etdikdə Rusiya bir kənara qala bilmədi. Rus mülki və hərbi həkimlərin 2020-ci ilin iyul-avqust aylarında bu respublikada apardıqları uğurlu iş oradakı sanitariya və epidemioloji vəziyyətin əhəmiyyətli dərəcədə normallaşmasına kömək etdi.
 
2020-ci ildə respublikaya ərzaq və maliyyə yardımı edildi. Bu il də tərəfdaşlarımıza lazımi köməyi göstərməyə davam edəcəyik.
 
- Gürcüstan yeni parlamentinin formalaşması ilə əlaqədar bu ölkə ilə münasibətlərdə dəyişikliklər gözlənilirmi? Bu il uçuşları bərpa etmək mümkündürmü?
 
- Gürcüstanda parlament seçkilərindən sonra daxili siyasi vəziyyətin inkişafını yaxından izləyirik.
 
Rusiya davamlı olaraq Rusiya-Gürcüstan münasibətlərinin yaxşılaşdırılmasını müdafiə edib. Parlament seçkilərindən sonra yaradılan Gürcüstanın yeni nazirlər kabinetinin Rusiya istiqamətində atmaq istədiyi konkret addımlara diqqət yetirəcəyik.
 
 
Hava əlaqəsinin bərpasına gəldikdə isə, "COVİD-19" pandemiyası ilə bağlı məlum məhdudiyyətlərlə yanaşı, Rusiya Federasiyası Prezidentinin 21 iyun 2019-cu il tarixli 287 nömrəli "Rusiya Federasiyasının milli təhlükəsizliyinin cinayətkar və digər müqavimətlərdən qorunması üzrə ayrı-ayrı tədbirlər haqqında" fərmanı da 2019-cu ilin yayında gürcü radikallarının təxribatı ilə əlaqədar tərtib edilib. Bu Fərmanın ləğv edilməsi şərtləri Rusiya rəsmiləri tərəfindən dəfələrlə səsləndirilib.
 
Tərcümə etdi: Ovqat.com