Şəhab əl-Məkahlə

“Əl-Ərəbiyyə”

Martın 18-də ruslar, son proqnozlara görə, Vladimir Putinin dördüncü dövrdə prezident seçilməsinə səs verəcəklər. Bu gözləgörünən qələbə təkcə Rusiyaya deyil, Rusiyanı əhatə edən dünyayaı, o cümlədən ona coğrafi cəhətdən yaxın Şərq regionuna da təsir edəcək.

Rusiya-Ərəb münasibətləri – Kremlin siyasi, iqtisadi və hərbi alətlərinə bağlı olan xarici siyasətinin ən mühüm sütunlarından biridir.

Yaxın Şərq yeni dünya nizamının fövqəldövlətlərin maraqlarına uyğunlaşdırılmasının bazası halına çevrilib; ayrı-ayrı bölgələrdə üstünlüklərin qazanılmasında Ərəb dünyası ən önəmli rol oynayacaq, önümüzdəki altı ildə Rusiyanın gələcək iştirakını formalaşdıracaq.

Bölgədə Rusiyanın hədəflərinə nail olması üçün Kreml, Yaxın Şərqdə Vaşinqtonu strateji olaraq tükəndirərək, dünya nüfuzuna təsir göstərən müxtəlif yerlərdə proksi müharibələrə sürüklənəcək. Amerikalılar rus ordusunu özündən sonra ikinci hesab etsə də, Rusiya ikinci dərəcəli dünya gücü olmaqdan imtina edir və dünyanın güc balansını yenidən formalaşdırmaq zərurətinə israr edir.

Rusiyada prezident seçkiləri, ABŞ seçkilərindən fərqli olaraq, Ərəb dünyasının rəsmi və populyar səviyyələrində böyük maraq doğurmur. Əksər Yaxın Şərq ölkələri Qərbə yönəldiyindən, ərəb xalqlarının narahatlıqları başa düşülə bilər.

Ancaq Rusiya seçkiləri dünyanın qalan hissəsi üçün çox vacibdir. Çünki növbəti seçkilərin qalibi yalnız Moskva və Vaşinqton arasında deyil, həm də Rusiya ilə Çin arasında, o cümlədən digər regional güclər arasındakı münasibətləri formalaşdıracaq.

Hazırda Kreml Avropa, ABŞ və Çinlə münasibətlərlə müqayisədə, xarici siyasətində Yaxın Şərqə üstün diqqət yetirir. 1991-ci ildə Moskvanın Yaxın Şərqdən çıxarılması Sovet İttifaqının ölümünə səbəb olub, bundan sonra Putin on ildən artıq müddətdə ölkəsinin siyasi və hərbi gücünü bərpa etməklə məşğuldur.

Yaxın Şərqdə əsas aktyor olan Rusiyanın geri dönüşü Moskvanın mövqeyini bərpa etməyi hədəfləyəcək. 2015-ci ilin sentyabrında Suriyaya müdaxiləsi ilə Yaxın Şərq Rusiyanın bölgəyə gəlişinin şahidi olub.

“Ərəb baharı” başlayandan bu bölgə Rusiyanın Yaxın Şərq qapısı vasitəsilə qlobal arenaya qayıdışı üçün sınaq yerinə çevrilib.

Beləliklə, Putinin gələcək qələbəsi Rusiya sərhədləri xaricində dünyanın ən ərköyün bölgələrinə Rusiyanın təsirini yaymağa kömək edəcək. Kreml Yaxın Şərqdəki ekstremizm və fanatikliyi ehtiva edən trendləri azaldacaq, Rusiyaya müdaxilə etmədiyi halda belə, o hətta keçmiş Orta Asiya və Qafqaz respublikalarına qədər genişlənəcəkdi.

Yaxın Şərqlə əməkdaşlıq

Kremlin yenidən Rusiyanı qlobal miqyasda böyük güctək görür. Bununla belə, o, coğrafi cəhətdən çox yaxın, hidrokarbonlarla zəngin Yaxın Şərq kimi sosial və siyasi cəhətdən etibarsız bir bölgəni nəzərən qaçıra bilməz.

Yeni rus taktikası regionda dost rejimləri dəstəkləmək və Livan, Əlcəzair, Mavritaniya və Sudanı əhatə edən yeni bazalarla, bölgədə hərbi iştirak üçün uzunmüddətli geosiyasi koalisiyaları yaratmaq olacaq.

Gələcək dövrdə Rusiyanın strategiyası adi silahların, sülh məqsədli nüvə razılaşmalarının, neft və qaz sənayelərinin sazişlərini artırmaq olacaq. Moskva Çin və Yaxın Şərqdən xarici investisiyaların cəlb edilməsinə çalışacaq.

Rusiya 2018-2024-cü illər dövründə

Bütün inqilabları və milli azadlıq hərəkatlarını dəstəklədiyi sovet dövründən fərqli olaraq, Rusiya heç bir ərəb ölkəsində inqilablar və inqilabçıları açıq şəkildə dəstəkləməyib. Siyasi səhnə aydınlaşana qədər Moskva “Ərəb baharı”na səssiz qalıb. O vaxtdan bəri Rusiya dörd ildir davam edən vətəndaş müharibəsindən sonra Suriya rejiminə dəstək verdiyini bildirib.

Kreml ərəb dövlətlərinin daxili və regional sabitliyi üçün narahatlıqlarını dilə gətirərək, mümkün olan ən böyük balansı əldə etmək məqsədilə, üsyançılarla açıq ünsiyyət kanallarını qorumağa çalışıb. Önümüzdəki dövrdə Putin, Suriyada sülh razılaşması mühəndisliyi edəcək, Tehranla əlaqələri genişləndirəcək və İraq, Qətər, Oman, Sudan, Əlcəzair, Mavritaniya və Tunis ilə əlaqələri gücləndirəcək.

Ancaq Moskva Türkiyə və İranla yaxınlaşmadan da faydalanacaq və Suriya münaqişəsinin həlli üçün, əsas oyunçu kimi, İordaniya ilə güclü əlaqələr quracaq. Kreml Səudiyyə Ərəbistanı ilə tərəfdaşlığı nizama salmaqdan ötrü Misirlə və kürdlərlə əlaqələrini inkişaf etdirəcək.

2011-ci ildə Körfəz dövlətləri və bir sıra digər ərəb ölkələri “Ərəb baharı” ilə bağlı Rusiyanın mövqeyini alqışlayıb. Ruslarla perspektivlər arasındakı fərq yalnız Suriya məsələsindədir, ərəb və rus mövqeləri Rusiyanın Əsəd rejiminə verdiyi dəstəklə fərqlənir.

Bütün hallarda Rusiyaya qarşı heç bir rəsmi etiraz yoxdur, çünki Rusiya Suriyanın daxili işlərinə xarici müdaxiləni rədd edib.

Putinin prezidentliyi dövründə Moskvanın Ərəb dünyasında ənənəvi tərəfdaşları ilə yeni tərəfdaşlıq formaları qurmağı planlaşdırır və bu ölkələrin ön sırasında Suriya, İraq və Livan olacaq, çünki onlar Rusiyanın sərhədlərinə çox yaxındır. Bundan əlavə, o, Rusiya-Körfəz münasibətlərini ayrıca blokda baxmağı planlaşdırmır.

Moskvanın ərəb bölgəsinə yanaşması siyasi qazanclarla məhdudlaşmır və ya bu, amerikalılarla rəqabət aparmaq üçün təhlükəsizlik və ya hərbi rol oynamır, əksinə, Moskva enerji sektoru kimi sahələrdə Rusiyaya birbaşa iqtisadi gəlirləri təmin edən strateji iqtisadi və texniki, hərbi əməkdaşlıq axtarır.

Rusiya prezidenti neft və qaz üçün minimum qiymətə zəmanət verməyi, rus silahlarının Yaxın Şərqdə satışını artırmağa çalışır.

Kremlin siyasi administrasiyası müxtəlif ölkələrə, xüsusən Yaxın Şərq ölkələrinə, beynəlxalq və regional münaqişələr və böhranlarda bütün tərəflər üçün məqbul vasitəçi rolunu artırmağa əsaslanan yeni diplomatiyalı üçtərəfli oxu (Rusiya, Çin, Hindistan) möhkəmləndirməyə çalışır.

Yaxın Şərq – Orta Asiya və Qafqaz respublikalarını əhatə edən kəmərdir, Rusiya onu mühüm bir sahə hesab edir. Buna görə də, Kreml önləyici tədbirlər və çəkindirmə prosedurları ilə Yaxın Şərq bölgəsindən gələn hər hansı bir təhlükənin qarşısını almaq üçün əlindən gələn hər şeyi etməyə çalışır.

Tərcümə: Strateq.az