Bu ilin aprel ayına qədər Azərbaycanın dövlət qurumlarını ərzaq malları ilə təchiz edən idarənin adı “Ərzaq məhsullarının tədarükü və təchizatı” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti idi. Qurum 2016-ci ilin 11 aprel tarixində Prezident İlham Əliyevin imzaladığı 1944 saylı Sərəncamla yaradılmışdı.

Amma bu idarənin ömrü uzun sürmədi. Yaradılışından tam 3 il sonra ləğv edilərək yerinə “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC şirkəti təsis olundu. Biri digərini əvəz edən bu iki dövlət qurumunun adlarına nəzər salsaq, görərik ki, dəyişilən sadəcə bir söz idi - “Ərzaq” “Aqrar”la əvəz olunmuşdu. Bu iki ad arasında önəmli fərq olmadığından istər-istəməz sual doğurdu: Əcəba, Prezident niyə bir-birinin az qala sinonimi olan addan ötrü Sərəncam imzalayıb?

Apardığımız araşdırmalar nəticəsində məlum oldu ki, adı dəyişdirilən “Ərzaq Tədarük və Təchizat” ASC Prezidentin ümidini doğrultmadığına görə ləğv olunub. Belə ki, həmin qurum dövlət orqanlarını yerli yeyinti məhsulları ilə təmin etmək üçün yaradılmışdı. Məqsəd yerli kənd təsərrüfatı müəssisələri üçün daxili bazar yaratmaq, dolayısıyla ölkədən xaricə axan kapitalın qarşısını almaqdı.

Ölkə rəhbərinin xoş niyyətlə yaratdığı Səhmdar Cəmiyyəti isə bütün səylərinə baxmayaraq, bu vəzifənin öhdəsindən gələ bilmədi. Amma bunun günahını yalnız şirkət rəhbərliyinin bacarıqsızlığı ilə bağlamaq da ədalətsizlik olardı. Media orqanlarında gedən məlumatlara görə, Səhmdar Cəmiyyətin rəhbərliyi əslində əlindən gələni etməyə çalışır, rayonları bir-bir gəzərək fermerləri istehsalı artırmağa və məhsullarını dövlət orqanlarına satmağa təşviq edirmiş. Məsələn, qurum rəhbərliyinin 2017-ci ilin fevral ayında  Şəmkir-Qazax Regional Bölməsi üzrə (Ağstafa, Qazax, Gədəbəy, Tovuz, Şəmkir) Tovuz şəhərində  dövlət satınalan təşkilatları, istehsalçılar və icra nümayəndələrinin iştirakı ilə regional müşavirə keçirdiyi o dövrün mətbuat səhifələrində öz əksini tapıb. Həmin görüşdə ASC İH sədr müavini Elşən Əsədov Gəncə bölgəsində yaşayan fermerləri iqtisadi aktivliyə çağıraraq deyib: “Gəncə ətrafı rayonların fermerlərinin bütün məhsullarının alınmasına dövlət zəmanəti veririk. Bu bölgədə əsas prioritetimiz, idxalı əvəzləyən məhsulların – kartof, mərci, noxud, qarabaşaq və digər məhsulların intensiv əkininin genişləndirilməsidir. Bölgənin aktiv fermerlərini Cəmiyyətlə əməkdaşlığa, arxasında dövlət zəmanəti dayanan müqavilələrin imzalanmasına dəvət edirik”.

Di gəl ki, Səhmdar Cəmiyyət fermerlərə verdiyi bu sözü tuta bilməyib. Ərzaq satınalmalarında iştirak edən bir çox nazirliklər xarici tədarükçülərdən aldıqları “otkat” xətrinə Prezidentin tapşırıqları və Sərəncamını görməzlikdən gəliblər. Nəticədə “Ərzaq məhsullarının tədarükü və təchizatı” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin sözünə arxayın olub istehsalatı artıran fermerlər böyük zərərlə qarşılaşıblar.

Cəmiyyətin yerli ərzaq məhsullarını əhaliyə satmaq təşəbbüsləri də baş tutmayıb. Bu barədə dövri mətbuatda deyilir: “ASC-nin "Gəzər bazar" proyekti, qeyd olunan loqo altında səyyar satışa yük avtomobilləri vasitəsilə fermerlərdən tədarük olunmuş məhsulları yarmarkalara çıxararaq istehlakçılara satmağı planlamışdı. İlkin mərhələ olaraq cari ilin iyul ayının 30-da 6 ədəd yük maşını ilə 30 tona yaxın müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsulu Bakı və Sumqayıt şəhərlərində, 5 satış nöqtəsində alıcılara təklif olundu. Ancaq təklif olunan məhsulların marketlər və bazarlardakı qiymətlərlə ciddi formada fərqlənməməsi, bəzi məhsulların isə bazarlardakına nisbətən keyfiyyətsiz olması alıcıları narazı saldı. "Gəzər bazar"da eyniadlı məhsulun təklif olunan qiyməti ilə təsərrüfat bazarlarında olan qiymət arasında ən yaxşı halda təxminən 20 faiz fərq var idi ki, bu da alıcıları qane etmirdi”.

Sözsüz ki, “Ərzaq məhsullarının tədarükü və təchizatı” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti  də süddən çıxmış ağ qaşıq deyildi. İddialara görə, cəmiyyətin bağladığı müqavilələrdə və keçirdiyi tenderlərdə şəffaflıq tam təmin olunmur, xüsusulə politen paketlərin alınması üçün keçirilən tenderlərdə müəyyən şübhələr vardı.

Bütün bu şikayətlərdən boğaza yığılan ölkə başçısı sonunda həmin qurumun ləğv edilməsi və yerinə yaradılan varisini Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə tapşırmağa qərar verdi. Prezidentin bu qərarında nazir İnam Kərimova bəslədiyi inamın da xüsusi rolu vardı.

Kənd Təsərrüfatı naziri isə Sərəncamdan cəmi 3 ay sonra adı dəyişdirilərək nazirliyin tabeçiliyinə keçirilən qurumun rəhbər heyətini formalaşdırdı. İdarə Heyətinin rəhbəri isə “Dövlət Aqrar Ticarət Şirkəti” MMC-nin direktoru Leyla Məmmədova təyin olundu. Hansı ki, Leyla xanım cəmi bir il əvvəl “Dövlət Aqrar Ticarət Şirkəti” MMC-yə rəhbərlik edirdi. Bir il sonra isə o, həm də “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC-nin sədri vəzifəsini daşıyacaqdı. Yəni özü satıb, özü alacaqdı.

Yəqin siz də razılaşarsınız ki, ilk baxışdan eyni məhsulun həm ticarətinin, həm də satışının eyni əldə cəmləşməsi korrupsiyaya münbit zəmin hazırlanması barədə təəssürat yaradır. Nə yazıq ki, regionlardan gələn bəzi iddialar da bu təəssüratı gücləndirir. Belə iddialardan biri də uşaq bağçalarına verilən ərzaq məhsullarının qiyməti və keyfiyyəti ilə bağlıdır. İmişlinin Mərzəli kənd bağçasının müdirəsi Mariya Lauşovanın “Azadlıq” radiosuna verdiyi açıqlamada “Aqrar Tədarük və Təchizat ASC-nın onlara ərzaq məhsullarını bazar qiyməti ilə müqayisədə ən azı 7 dəfə baha satdığı qeyd olunur. Üstəlik, uşaqlarımıza yedirilən ərzaq məhsullarının keyfiyyəti də qənaətbəxş deyil. Təqdim etdiyimiz videonun 5.30-cu dəqiqəsindən sonrasına diqqət yetirsəniz, fikrimizlə siz də razılaşarsınız.

Sual oluna bilər: KTN-nin tabeliyində olan “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC neçə bağça və müəssisəni ərzaqla təmin edir?

Nə yazıq ki, bu barədə dəqiq informasiya əldə edə bilmədik. Amma “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC-nin adı dəyişdirilərək ləğv edilən sələfinin 2017-ci ildə verdiyi açıqlamaya görə, təkcə Şəmkir-Qazax Regional Bölməsi üzrə 158 körpələr evi-uşaq bağçası, 6 mərkəzi xəstəxana, 95 icra nümayəndəlikləri var və onlar məhz bu qurum tərəfindən ərzaq məhsulları ilə təchiz edilirdi. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanın 10 belə regional bölgəsi mövcuddur və hər birində aşağı-yuxarı eyni sayda bağça, mərkəzi xəstəxana və icra nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərir, o zaman bazar qiymətindən 7 dəfə baha satılan ərzaq malları ilə KTN-nin qaz vurub qazan doldurduğunu anlamaq çətin deyil. Üstəlik, “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC həm də ordunu, DİN-ni və digər dövlət qurumlarını da ərzaqla təchiz etdiyini hesaba qatsaq, dəhşətli bir korrupsiya şübhəsi ortaya çıxır.

Ovqat.com