Neft və qaz hasil edən ölkələr yeni bir təhlükə - qaz böhranı yarandığı üçün sabitləşən neftin qiyməti ilə əlaqəli böhrandan çıxmağa başlayıblar. Dünyanın ən böyük mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) istehsalçısı olan Qətər önümüzdəki illərdə gücünü əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq niyyətində olduğunu açıqlayıb.

Rusiyanın MK nəşrinin yazdığına görə, Qətər mavi yanacağın qiymətlərinin səviyyəsindən asılı olmayaraq, qaz istehsalını artırmağa hazırdır.
Mütəxəssislər son iki ildə qiymətlərin beş dəfə aşağı düşdüyü qlobal qaz bazarında qiymət müharibələrinin uzanacağı barədə xəbərdarlıq edir. Yəni demək olar ki, dayandırılmış “neft müharibəsi”nin vəziyyəti təkrarlanır.

Qlobal qaz bazarında baş verənləri Rusiya Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun baş direktorunun müavini Aleksey Qrivaç Media.Az-a şərh edib.
- “Neft müharibəsi” hələ tam başa çatmayıb, amma artıq “qaz müharibəsi”nin yaxınlaşması barədə danışmağa başlayıblar...
- Əslində, Qətər potensialın genişləndirilməsi ilə bağlı investisiya qərarını təxirə salıb.

Onlar bunu keçən il qaz qiymətləri koronavirus COVID-19 fonunda qazın qiymətləri düşənə və iqtisadi “lokdaun”a (Lockdown - təhlükəli vəziyyətlə əlaqədar insanların hərəkətinə qadağa qoyulması) qədər qəbul etməli idilər.

Bəli, Qətərin strateji planı var, amma indiyə qədər bunu təxirə salıblar.

Və bu məntiqlidir. Qaz üçün spot qiyməti (hazırkı sövdələşmənin bağlandığı vaxt müəyyən edilmiş aktivin dəyəri - red.) olduqca aşağıdır, hətta Qətər iqtisadiyyatı da buna dözə bilməyəcək.

Bu barədə açıqlamalara gəlincə, indi qiymətləri tarazlaşdırmaq üçün hazırkı istehsalı azaltmayacaqlar. Həmin amerikalılar, Norveç və Rusiya tədarükü azaldır, baxmayaraq ki, bu, müqavilə öhdəliklərinə uyğunluq çərçivəsində baş verir, eyni zamanda, qiymətlər cari xərcləri belə ödəmir. Qətər bu nümunəyə əməl etməsə, amerikalı həmkarları onu düzəldəcəklər. Onsuz da çox su yığan gəmini silkələmək lazım deyil.
- Qazın qiymətinin son iki ildə beş dəfə aşağı düşdüyü bildirilir...

- ... Bu, başlanğıc nöqtəsindən asılıdır. Lakin düşmə əhəmiyyətli idi. Keçən illə müqayisədə, qiymətlərin iki və ya üç qat azalması barədə danışa bilərik. Ancaq Avropada tələb balansını qiymətləndirməkdən yox, pandemiya və ard-arda iki isti qışın nəticələrindən danışa bilərik.

- Bəs neft və qaz istehsal edən ölkələr kəmərlərini sıxmalı deyil?

- Aydındır ki, neft və qaz ixracatçılarında çətin günlər başlayıb, bir çox çətinliklər var və davamlı inkişaf üçün yeni yanaşmalar lazımdır.


- Məlumdur ki, qazın qiyməti neftin qiyməti ilə “təxirə salınmış” əlaqəyə malikdir. Bildiyimə görə, üç aydan söhbət gedir.

Neftin qiyməti artır və gələn il üçün OPEC və Beynəlxalq Enerji Agentliyinin proqnozları olduqca nikbindir. Bir barel üçün təxminən 50 dollardan söz gedir. Qaz bazarı nə vaxt reaksiya verəcək?

- İndi neft və qaz qiymətlərindəki fərqdə müəyyən bir tendensiya var. “Mavi yanacaq” ayrı bir mübadilə əmtəəsinə çevrilir. Qaz bazarındakı tələb və təklif neft qiymətlərindən az olmayaraq öz təsirini göstərir.

Beləliklə, neft bazarını nəzərə alaraq bir növ hibrid qiymət haqqında danışa bilərik (uzunmüddətli müqavilələrlə bağlananlar var). Əlbəttə, dünya iqtisadiyyatı, əsasən, neftə əsaslanır. Bütün əmtəə malları neftdən asılıdır.

Neft bazarının canlanmasının bütün dünya bazarını sabitləşdirdiyi məlumdur.

Ancaq qazla bağlı digər amillər də rol oynayacaq. Diqqət yetirin, keçən il bir barel neftin qiyməti artdı, qazın qiyməti isə düşdü. Yəni onsuz da çoxyönlü hərəkət var idi.

İndi çox şey dünya iqtisadiyyatının pandemiyadan necə çıxmasından asılıdır.

Təsəvvür edin, indi qaz kömürdən daha ucuzdur. Ancaq bu, nəzəri olaraq, “mavi yanacaq” tələbinə, o cümlədən, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə, ilk növbədə Asiyada, təkan verməlidir.

Baxmayaraq ki, bu proses, əlbəttə ki, inersialdır.Oxu.az