Səudiyyə Ərəbistanının xarici işlər naziri şahzadə Feysəl bin Fərhan İngiltərə mərkəzli ərəbcə yayımlanan “Şərqül-Əvsat” nəşrinə müsahibə verib.

Ovqat.com-un məlumatına görə, şahzadə müsahibəsində bir sıra məsələlərə, xüsusən də Cinin vasitəçiliyi ilə İranla diplomatik əlaqələrin bərpası mövzusuna aydınlıq gətirib.

Aktuallığını nəzərə alıb müsahibəni təqdim edirik:

-Səudiyyə Ərəbistanı və İran maksimum iki ay ərzində diplomatik münasibətlərin bərpası və səfirliklərin açılmasını ehtiva edən razılığa gəldiklərini açıqladılar. Səudiyyə Ərəbistanının belə bir razılaşmada birbaşa marağı nədir? Razılaşma regionda siyasi və iqtisadi səviyyələr, problemli məsələlərlə bağlı yeni səhifənin açılması deməkdirmi?

-Beynəlxalq münasibətlərdə prinsip dövlətlər arasında diplomatik münasibətlərin olmasıdır. Bu, ortaq dini, mədəni, tarixi və sivilizasiya bağına malik olan Səudiyyə Ərəbistanı və İran böyüklüyündə iki qonşu ölkənin timsalında daha da möhkəmlənir. Bu razılaşma Çinin himayəsi və vasitəçiliyi ilə son iki il ərzində həm İraqda, həm də Omanda bir neçə raund danışıqlardan sonra əldə edilib. Səudiyyə Ərəbistanı regional və beynəlxalq təhlükəsizlik və sabitliyin təşviqində öz rolunu və məsuliyyətini anlayaraq, sakitlik və gərginliyin azaldılması yolunda irəliləməyə davam edir. Amma siyasi münasibətlərin bərpasında mühüm rol oynayacaq bu razılaşmaya nail olmağımız o demək deyil ki, iki ölkə arasında bütün əsas münaqişələr həll olunub. Əksinə, bu, bizim ünsiyyət və dialoq, sülh və diplomatik vasitələrlə problemləri həll etmək istəyimizin sübutudur.

Səudiyyə Ərəbistanı olaraq biz İranla yeni səhifə açmağa və əməkdaşlıq üfüqünü genişləndirməyə ümid edirik. Bu da təkcə ölkəmizdə deyil, bütün regionda təhlükəsizlik, firavanlıq və sabitliyin möhkəmlənməsinə, inkişafda irəliləyişlərə müsbət təsir göstərəcək. 

- Razılaşmanın aktivləşdirilməsi və səfirlərin təyinatını təşkil etmək üçün İranın xarici işlər naziri ilə növbəti görüşünüzü nə vaxt keçirəcəksiniz? Tezliklə Tehranda görüşə bilərikmi?

-Mən razılaşdırılmış məsələlər əsasında İranın xarici işlər naziri ilə tezliklə görüşü səbirsizliklə gözləyirəm. Qarşıdakı iki ay ərzində biz iki ölkə arasında diplomatik münasibətləri bərpa etməyə hazırlaşacağıq. Gələcəkdə qarşılıqlı səfərlər etməyimiz də normaldır. 

-Pekinlə imzalanan üçtərəfli bəyannamədə Ər-Riyad və Tehran “dövlətlərin suverenliyinə hörmət və daxili işlərə qarışmamaq” məsələsini təsdiqləsə də, ABŞ İranın bu məsələdə qətiyyətini şübhə altına alıb. Müqavilədə bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq şərtləri varmı və sizcə, İran bu maddəyə hörmətlə yanaşacaqmı?

-İranla yeni səhifə açmaq üçün ən mühüm şərtlərdən biri iki tərəf arasında əldə olunan razılaşmaya və Səudiyyə Ərəbistanı-İran-Çin birgə bəyanatının məzmununa sadiq qalmaqdır. Şübhəsiz ki, iki ölkənin və regionlarımızın maraqları birgə əməkdaşlıq və koordinasiya yollarını səfərbər etmək və hegemon narahatlıqlara deyil, inkişaf prioritetlərinə diqqət yetirməkdən ibarətdir. Bu da bizim üçün təhlükəsizlik, sabitlik və firavanlığın hökm sürdüyü rayonumuzun insanları və gənc nəsillərinin daha yaxşı gələcəyə ümid etmələrinə gətirib çıxarır. Ümid edirik ki, İran da bizimlə eyni məqsəd və istəkləri bölüşəcək. Buna nail olmaq üçün birgə işləməyi səbirsizliklə gözləyirik.

-İran nüvə danışıqlarının iflasa uğraması ilə başlayan və bir sıra təcili iqtisadi və sosial problemlərlə, eləcə də bir-birinin ardınca böhrana səbəb olan daxili şəraitlə başa çatan uzun bir prosesdə çoxsaylı böhranlarla üzləşib. Lakin bəziləri, xüsusən də Qərbdə bu yeni razılaşmanın kritik bir zamanda İran rejimi üçün həyat xətti ola biləcəyinə inanırlar. Bu barədə nə düşünürsünüz?

-Sualda qaldırılanların çoxunu qeyd etməyəcəyəm, çünki bu, İranın daxili məsələsidir. Amma deyə bilərəm ki, İran qonşu ölkədir ki, onun sabitliyi və inkişafı regionun sabitliyi və inkişafının xeyrinədir. Biz Səudiyyə Ərəbistanında ona yaxşılıqdan başqa heç nə arzulamırıq.

İranın nüvə imkanlarını davamlı şəkildə inkişaf etdirməsinə gəlincə, bu, şübhəsiz ki, bizi narahat edir və biz Körfəz regionunun və Yaxın Şərqin kütləvi qırğın silahlarından azad olmasına çağırışımızı təkrarlayırıq. Biz İranı nüvə öhdəliklərinə əməl etməyə və Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi ilə əməkdaşlığı intensivləşdirməyə çağırırıq və buna nail olmaq üçün müttəfiqlərimiz və dostlarımızla işləməyə davam edəcəyik.

-Çin diplomatik çəkisini regional böhranların həllinə yönəlmiş təşəbbüslərlə çıxış etməyə öyrəşməyib. Buradan da istər-istəməz belə sual ortaya çıxır: Çin niyə İran-Səudiyyə Ərəbistanı arasında xüsusi vasitəçilik etdi, başqa bir ölkə yox idimi?

-Birgə bəyanatda deyildiyi kimi, Səudiyyə Ərəbistanı Çinin həmkarı Si Cinpinin irəli sürdüyü təşəbbüsü alqışlayıb. İki ildir davam edən danışıqlarda İran tərəfi ilə də qarşılıqlı əlaqədə oldum. Heç kimə sirr deyil ki, Çinin hər iki tərəflə müsbət münasibətləri var, bu da perspektivlərin yaxınlaşmasına və Səudiyyə Ərəbistanının haqlı narahatlıqlarının işıqlandırılmasına töhfə verib. Ümid edirik ki, Çinin sazişə sponsorluq etməsi regionumuzdakı ölkələr arasında birgəyaşayışın, ümumi təhlükəsizliyin və mehriban qonşuluq münasibətlərinin inkişafına töhfə verəcək. Üç ölkənin sülh, təhlükəsizlik və sabitliyin hökm sürdüyü regional mühitin yaradılmasında ümumi maraqları var.

- Siz də Moskvada Ukrayna münaqişəsinə son qoymağa cəhd etdiniz. Oradakı diplomatik səylərinizə, xüsusən də iştirak edən tərəflərin Səudiyyə Ərəbistanından hansı rolu qəbul etməsinə və bu sahədə hər hansı irəliləyiş əldə edib-etmədiyinizə daha aydın işıq sala bilərsinizmi? Uğur qazanmaq baxımından optimistsinizmi?

-Biz böhrana son qoyan, müharibəni dayandıran və insanların həyatını xilas edən siyasi həllə nail olmaq üçün iki ölkə ilə yaxşı münasibətlər qurmağa və işləməyə hazır idik və indi də hazırıq. Baş nazir və vəliəhd şahzadə Məhəmməd bin Salmanın səyləri ilə iki tərəf arasında məhbus mübadiləsi sazişi uğurla tamamlandı və nəticədə on ölkənin vətəndaşları vətənə qaytarıldı. Səudiyyə Ərəbistanı müharibənin davam etdiyi və Ukraynaya humanitar yardım etdiyimiz üçün təcili humanitar ehtiyacların ödənilməsinin vacibliyini vurğulamağa diqqət yetirib. Mövcud vəziyyət hər iki tərəfdən və digər beynəlxalq ictimaiyyətdən hər iki ölkəyə və Avropanın təhlükəsizliyinə zərər vuran, beynəlxalq əməkdaşlığın səviyyəsini zəiflədən bu təhlükəli gərginliyi dayandırmağı tələb edir".