“Yüksək riskli danışıqlarda maksimalist mövqe tutmaq, anlaşmağa hazır olduğunu göstərmək, sonra irəliləyiş üçün əsas tələblərdə güzəştə getmək Ərdoğanın tipik hərəkətidir”.

Ovqat.com-un məlumatına görə, “Atlantik Şurası”nın Türkiyə üzrə analitiki Riç Outzen Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayib Ərdoğanın İsveçin NATO-ya üzvlüyünə yaşıl işıq yandırmasınə şərh edərkən belə deyib.

Onun fikrincə, “Ərdoğanı buna nə vadar etdi?” sualı yanlışdır: “Çünki bu sual onun və onun məsləhətçilərinin tətbiq etdiyi strategiyanın dərəcəsini düzgün qiymətləndirmir və onların ilkin niyyətini səhv qənaətlər yaradır. Ərdoğan və türklər uzun müddətdir açıq və gizli şəkildə NATO-nun genişlənməsinə tərəfdar olduqlarını bildiriblər. Onlar keçmişdə Ukrayna və Gürcüstanı dəstəkləyiblər, bu il Finlandiyanın NATO-ya üzvlüyünu təsdiqləyiblər. İsveçin hazırda düzəliş edilmiş antiterror qanunları tam tətbiq olunarsa, onu da alyansın üzvü kimi görmək istəyirlər. Türkiyə NATO-nun böyüməsini istəyir, çünki NATO strukturu və nizamnaməsinə görə Ərdoğan bütün üzvlər kimi dünyanın ən güclü təhlükəsizlik təşkilatına veto hüququna malikdir və bu alyans nə qədər böyük olsa, o qədər yaxşıdır”. 

Analitik qeyd edib ki, bununla belə, genişlənmənin xarakteri ciddi terror təhlükəsi olan bir ölkə üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir: “İsveçin üzvlüyünə verilmiş razılıq üçün ən yaxşı sual bu ola bilər: Ərdoğan İsveçin namizədliyini irəli sürmək üçün Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) və ABŞ-la potensial F-16 döyüş təyyarəsi sövdələşməsi ilə bağlı öz təhlükəsizliyi üçün ehtiyac duyduğu prinsipləri əldə etdimi”?

Outzen xatırladıb ki, Ərdoğanın dünənki bəyanatı əslində üzvlüyün təsdiqi deyildi: “Bu, Ərdoğanın partiyasının nəzarətində olan Türkiyə parlamentinə təsdiq məsələsini ötürmək niyyətinin ifadəsi idi. Beləliklə, İsveç antiterror tətbiqindən geri çəkilərsə və ya Birləşmiş Ştatlar F-16 müqaviləsindən imtina edərsə, o, İsveçin üzvlüyü barədə təklifini geri çəkmək və ya gecikdirmək qabiliyyətini özündə saxlayır. Türkiyə bu bəyanatla ümumilikdə o, heç bir real təsir rıçaqını itirmədi, əksinə Türkiyənin Atlantik Alyansı dəstəkləməsi ilə bağlı böyük bir fəaliyyət sahəsi qazandı.

Analitik hesab edir ki, Ərdoğanın bu bəyanatı İsveçin üzvlük məsələsini sammitin əsas gündəliyindən çıxarır və onu “uğurla idarə olunan sövdələşmə” kateqoriyasına daxil edir: “Bu qərardan sonra sammitdə daha iki aktual məsələ müzakirə oluna bilər: Ukraynaya necə dəstək veriləcəyi və NATO-nun yenidən işlənmiş təhlükəsizlik konsepsiyasının həyata keçirilməsi. Mən gözləyərdim ki, birinci mövzuda (Ukrayna) biz Ukraynanın müdafiəsinə möhkəm hərbi dəstəyi nəzərdə tutan, təhlükəsizlik zəmanəti təşkil edən, lakin yaxın müddətli üzvlük perspektivi yaratmamaq üçün diqqətlə hazırlanmış bir yol xəritəsi və ya prinsiplər bəyanatını görəcəyik və bu bəyanatda NATO-nun Rusiyaya qarşı hazırkı müharibəsində bir təşkilat kimi necə iştirak edəcəyinə aydınlıq gətiriləcək. İkinci mövzuda (təhlükəsizlik konsepsiyası) məsuliyyətlərin və resursların daha ədalətli şəkildə bölünməsinə dair texniki irəliləyiş olacaq, lakin çox güman ki, ümumi auditoriya üçün daha az maraq doğuracaq.

Outzen hesab edir ki, Ankara Rusiya ilə ticarət, diplomatik əlaqələr və ara-sıra strateji əməkdaşlığı davam etdirən balanslaşdırıcı bir hərəkəti davam etdirəcək: “Eyni zamanda Türkiyənin digər NATO gücləri ilə birlikdə Rusiyanı imperiya revanşı xəyallarından məhrum etməsinə çalışacaq. Putin, Priqojin, “Vaqner” – türklərin nəzərində bunların hamısı Rusiyanın “Matryoşka” və ya “Maskirovka” oyunlarının sadəcə təbəqələridir, kifayət qədər birbaşa güc oyununu ört-basdır edən aldadıcı oyunlardır. Türklərin Rusiya ilə funksional münasibətə ehtiyacı var, lakin Qərblə daha çox ortaq səbəb görürlər; İsveçə yanaşma bu şərtlərlə nəzərdən keçirilməlidir, o cümlədən Türklər Qərb Alyansına sadiq olduqlarını təsdiqləmək və öz təhlükəsizlikləri üçün lazımi güzəştləri əldə etmək istəyirlər.

Güzəştlərə gəlincə, Türkiyə üçün bu, yalnız iki şey ola bilər: İsveçin PKK-ya qarşı öhdəlikləri və Vaşinqtonun F-16-larla bağlı razılaşması (və bəlkə də daha geniş strateji əməkdaşlığı). Qalan hər şey periferikdir”. 

Analitikin fikrincə, Ərdoğan əslində sözügedən bəyanatla heç nəyə razılıq verməyib, sadəcə topu özündən Türkiyə parlamentinə atıb.