NATO-nun Vilnus sammitinin nəticələri Ukraynada və onun tərəfdaşlarında ciddi məyusluq yaradıb. 

Ovqat.com-un məlumatına görə, “Atlantic Council” nəşrinin Ukrayna üzrə xəbər xidmətinin redaktoru Peter Dikinsonun qələmə aldığı məqalədən belə anlaşılır.

Məqalədə deyilir:

“Ukraynalılar 11 iyul NATO sammitinin nəticələrini həzm edərkən, ölkədə məyusluq əhval-ruhiyyəsi hökm sürür. NATO liderlərinin Vilnüsdəki sammiti Ukraynaya yeni silah tədarükünün təsdiqlənməsi və Ukrayna pilotlarına F-16 qırıcılarını idarə etməyi öyrətmək üçün koalisiyanın yaradılması da daxil olmaqla bir sıra maddi faydalar gətirsə də, sammitin son dərəcədə vacib Bəyannaməsində Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü üçün dəqiq bir zaman cədvəli təmin edilmədi. Bunun əvəzinə, sənəddə "müttəfiqlər razılaşdıqda və şərtlər yerinə yetirildikdə Ukraynanı ittifaqa qoşulmağa dəvət edə biləcəyik" fikri ilə yanaşı "digər demokratik və təhlükəsizlik sektoru islahatlarından" bəhs edildi.

Bu qeyri-müəyyən ifadə təvazökar bir irəliləyiş idi, lakin Ukraynanın gözləntilərinə cavab vermədi. Sammit ərəfəsində Kiyev və onun bir çox beynəlxalq müttəfiqləri Ukraynanın gələcək üzvlüyü ilə bağlı NATO-nu aydın siqnal verməyə çağırmışdılar. Ancaq bir sıra ölkələr Ukraynanın NATO-ya daxil olmaq təklifini açıq şəkildə dəstəkləsələr də, 31 ölkədən ibarət İttifaq arasında bu mövzuda yekdillik olmadı. Bu həftə Litvada keçirilən görüş ərəfəsində ABŞ prezidenti Co Bayden Ukraynanın üzvlüyə hazır olmadığını bildirdi, müharibənin qızğın çağında NATO-ya girmək prosesinə başlamağın "vaxtından əvvəl" olduğunu ifadə etdi.

Ukraynanın NATO-ya daxil olmasının tərəfdarları bunu Rusiyanın ölkəyə qarşı təcavüzünə son qoymağın və Şərqi Avropada davamlı sülhə nail olmağın yeganə yolu kimi görürlər. Onların fikrincə, yalnız bu, Ukrayna dövlətçiliyini məhv etmək və ölkəni həmişəlik olaraq Kreml orbitinə qaytarmaq kimi əsas xarici siyasət kursuna nail olmağa can atan Rusiyanın yeni işğalına son qoyulması ilə nəticələnə bilərdi. Skeptiklər (şübhəçilər) cavab olaraq qeyd edirdilər ki, müharibədən sonra Ukraynanın NATO-ya sürətlə daxil olacağı vədi, çox güman ki, Putini hərbi əməliyyatların qeyri-müəyyən müddətə uzadılmasının zəruriliyinə inandıracaq. Bu barədə konsensusun olmaması NATO-nun Vilnüs sammitinin məyusedici nəticəsi idi.

Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski çərşənbə axşamı Litvanı şəxsən ziyarət etdi, lakin bu son dəqiqə müdaxiləsi şübhəçiləri sarsıda və Ukraynanın çoxdan arzuladığı birmənalı üzvlük öhdəliyini təmin edə bilmədi. "Bu gün mən qəbul edilmiş qərarlara, tərəfdaşlara, güclü NATO-ya inamla buraya səfərə gəldim. Tərəddüd etməyən, vaxt itirməyən və heç bir təcavüzkara aman verməyən NATO-ya inamla",- deyə zirvə Bəyannaməsinin yayımlanmasından sonra diqqətlə tərtib edilmiş, lakin emosional yüklənmiş açıqlamasında bildirdi: "Bu inancın güvənə çevrilməsini istərdim; hamımızın layiq olduğumuz və hər döyüşçünün, hər vətəndaşın, hər ananın, hər uşağın gözlədiyi qərarlara inam. Çox şeymi istəyirəm?" Daha əvvəl çərşənbə axşamı yayımlanan sosial media şərhində, NATO-nun xüsusi üzvlük müddətlərini "görünməmiş və absurd" olaraq qiymətləndirərək daha açıq danışdı.

Ukraynanın digər tərəfdaşları da daha az diplomatik əhval-ruhiyyədə idilər. "Heç bir hiylə bu zirvəni "böyük" və ya "tarixi" halına gətirməyəcək. Başlamamaq daha yaxşı olardı", - deyə Estoniyanın keçmiş prezidenti Toomas Hendrik İlves yazıb. Baltikyanı bölgədəki bəzi siyasətçi həmkarları da onunla açıq şəkildə razılaşıblar. Litva millət vəkili Zigimantas Pavilyonis  açıqlamasında bildirib: "Bu, liderlik deyil, son məğlubiyyətə yol açan sakitləşmədir". 

Ukraynanın strateji kommunikasiyalar üzrə səfiri Aleksandr Şerba NATO-nun bəzi üzvlərinin Putini təhrik etmək qorxusunun arxasında duran məntiqi şübhə altına alaraq bildirib: "Rusiyanı təhrik etməmək strategiyası əslində Rusiyanı təhrik etmək strategiyasıdır. Diktatorlar belə olur. Qərb bunu heçmi görə bilmir?”

Ukraynanın özündə də bir çoxları ölkənin taleyinin beynəlxalq tərəfdaşlarının nəzdində təcili məsələ olmamasından qəzəblərini dilə gətiriblər. Bu məyusluq hissləri Ukraynanın Korrupsiyaya qarşı mübarizə veteranı Daria Kalenyukun paylaşımında da əks olunub: "Ukraynaya "strateji səbr" lazım imiş. Rus raketinin Kiyevdəki içəridəki uşaqlarımla bərabər yaşadığım mənzilimə düşməsinimi, yoxsa oğlumun on səkkiz yaşına çatanda NATO-ya qarşı ən böyük təhdidinə qarşı döyüşə getməsinimi səbirlə gözləməliyəm? Gecikmələr həyat bahasına başa gəlir!”

Bu pessimist əhval-ruhiyyələrinə baxmayaraq, ukraynalıların Litvadan gələn xəbərlərə reaksiyalarında müharibə dövrünün məşhur dözümlülük ruhu da özünü göstərirdi. “Məyusluq, amma ümidsizlik yox. Növbəti dayanacaq Vaşinqtondur", - deyə Kiyevdə yerləşən yeni Avropa Mərkəzi Düşüncə Mərkəzinin direktoru və Avrasiya Atlantik Şurası Mərkəzinin baş elmi işçisi Alena Hetmançuk ABŞ - ın paytaxtında gələn il keçiriləcək keçirilməsi planlaşdırılan NATO-nun növbəti sammitinə ümid bəslədiyini ifadə edib. Ukraynalı deputat Aleksey Qonçarenko da 2024-cü il sammitində möhkəm üzvlük öhdəliklərinin təmin edilməsinə diqqət yetirməyin zəruriliyi ilə bağlı bu fikri dəstəkləyib, lakin o, əlavə gecikmələrin Ukraynadakı ictimai rəy üçün ciddi nəticələrə səbəb ola biləcəyi barədə də xəbərdarlıq edib: “Gələn il bu vaxta qədər NATO-ya daxil olmaq istiqamətində irəliləyiş olmasa, ukraynalılar soruşacaqlar: deməli, demokratiya uğrunda ölmək üçün kifayət qədər yaxşıyıq, amma eyni ittifaqda digər azad millətlərlə birlikdə yaşamaq üçün kifayət qədər yaxşı deyilik?”