Marianna Belenkaya
“Kommersant”, 07.06.2020
 
İsrail koronavirusla mübarizəni kəskin şəkildə gücləndirir. Ölkə rəhbərliyi yeni ümumi karantin tətbiq edilməsinin mümkünlüyü barədə xəbərdarlıq edir, baxmayaraq ki, son vaxtlara qədər İsrailin COVID-19-a qarşı mübarizə təcrübəsi ən uğurlu hesab olunub. İnfeksiya sayının artması Yaxın Şərqin digər ölkələrində, o cümlədən İranda müşahidə edilib.
“İndi tədbir görməsək, önümüzdəki həftələrdə yüzlərlə, hətta minlərlə xəstəni ağır vəziyyətdə qəbul edə bilərik”, – Bazar ertəsi İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu deyib. Öz növbəsində, Milli Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri Meir Ben-Şabbat ölkənin tam karantin rejiminə qaytarmağa bir addım qaldığını vurğulayıb.

Bazar ertəsi günü İsrail hökuməti idman salonlarını, barları, klubları və şənlik salonlarını dərhal bağlamaq qərarı verib. İndiyə qədər İsrail koronavirusla mübarizənin uğurlu nümunələrindən biri hesab olunub – ilk növbədə, ölüm hallarının az olması ilə. May ayının ortalarında karantin tədbirləri yumşaldılıb və məktəblər açılıb, o zaman 16,6 minə yaxın koronavirusa yoluxma qeydə alınıb, onlardan 272-si ölümcül nəticələnib.
Mayın 27-də Səhiyyə Nazirliyinin əsas göstərişlərinə əsasən, yalnız sosial məsafəni saxlamaq və evdən kənarda qoruyucu tibbi maskalar taxmaq məcburi olaraq qalıb. Ancaq bir neçə gündən sonra göstəricilərin yeni artımı başlayıb.

İyun ayında hökumət tədricən karantin qaydalarını sərtləşdirməyə başlayıb. Nəticədə, iyulun 4-də anti-rekord müəyyən edilib: gündəlik 1,1 mindən çox yoluxma. Çərşənbə axşamı səhər saatlarında İsraildə yoluxmuş insanların sayı 31 mini keçib (gündəlik mindən çox artım), üstəlik 338 ölüm, 12,7 mindən çox aktiv xəstə. Hazırda yoluxmuş insanların sayı yazla müqayisədə xeyli çoxdur, lakin ciddi xəstə və ventilyasiya aparatına qoşulanlar aprel ayının ortalarına nisbətən təxminən yarı qədərdir.
İsrailin sosial şəbəkələri hökumətin səmərəsiz hərəkətlərini, məsələn, ictimai nəqliyyatda kondisionerlərin qadağan edilməsini, ətrafda heç kim olmasa da, küçədə maska taxma tələbini fəal müzakirə edir.
İsraillilər də etiraf edirlər ki, karantin tədbirləri yumşalandan dərhal sonra ölkədə şənliklər da daxil olmaqla, sosial fəaliyyət kəskin şəkildə artırıb. Bundan əlavə, xəstəliyin məktəblərdə yayılması qeydə alınıb. Onların bir çoxu tədrisi oflayn davam etdirir.
Tədbirlərin effektivliyi ilə bağlı mübahisələri siyasətçilər də davam etdirir. Belə ki, müxalifət liderlərindən biri, “Yeş Atid” Partiyasından olan Knesset üzvü Ofer Şelah böhranın idarə olunmasında heç bir sistemin olmadığını vurğulayıb. Şelah bundan əvvəl bu sahədə hökumətin fəaliyyətini izləmək üçün parlament komissiyasına rəhbərlik edib. Onun fikrincə, Baş Qərargahla müqayisə oluna bilən, bütün müvafiq strukturların nümayəndələrini tərkibinə daxil edən “operativ qərargah qurulmalı idi”. Ancaq bu edilməyib. “Netanyahu əvvəlcə böhranı Səhiyyə Nazirliyinin baş direktorunun iştirakı ilə idarə edib. İndiyə qədər belə bir qurum yaradılmayıb, hələ də bir sifariş yoxdur”.
Səhiyyə Nazirliyinin ictimai səhiyyə xidmətinin rəhbəri Siqal Sadetzkinin könüllü istefası da idarəetmə sistemindəki böhranı göstərir. Çərşənbə axşamı o, “Facebook” səhifəsində baş direktor Hezi Leviyə açıq məktub göndərib. “Birinci dalğaya müqavimət insanların həyatını hər şeydən daha vacib sayan peşəkar və dəyərli rəhbərliyin olması ilə səciyyələnib. Fikrimcə, zaman keçdikcə hadisələrə fəal təpki verən mütəxəssislərdən ibarət, məsuliyyətli, lakin səlahiyyətlərindən məhrum insanlara çevrildik”, – deyən xanım Sadetzki epidemiya ilə mübarizənin ilk mərhələsinin bütün uğurların məhv edildiyiniı vurğulayıb.
Koronavirus infeksiyasının artması Yaxın Şərqin digər ölkələrində, o cümlədən İranda da müşahidə olunur. İyulun 5-dən etibarən hakimiyyət ictimai yerlərdə və qapalı məkanlarda maskaların icbariliyi qaydasını bərpa edib.
İranda karantin tədbirlərinin yumşaldılması aprelin ortalarında başlayıb və iyunun 6-da son məhdudiyyətlər ləğv edilib: idman klubları açılıb, bundan əvvəl məscidlər və restoranlar fəaliyyətə başlayıb. İyunun 14-də İranda 2 aydan çox dövrdə ilk dəfə gündəlik 100-dən çox ölüm qeydə alınıb. Bu həftənin əvvəlində gündəlik 200 koronavirusdan ölüm.
Pandemiyanın başlanğıcından bəri yoluxma hallarının ümumi sayı 245,6 min nəfərdir, 11,9 mindən çox insan ölüb.
İrandan sonra bölgədəki ikinci ən çox yoluxma Səudiyyə Ərəbistanındadır. Ötən həftənin sonunda krallıq bu göstərici ilə Türkiyəni qabaqlayıb. Yoluxmuş insanların gündəlik artımı 4 mindən çoxdur. Ümumi say – 213,7 mindən çox yoluxma, 2 minə yaxın ölüm.
Ötən həftənin sonunda “The Wall Street Journal” nəşri onlarla ABŞ diplomatının epidemioloji vəziyyətin pisləşməsinə görə krallıqdan getdiyini bildirib.

Xəstələrin sayına görə beş regional lider arasında Qətər, Misir və İraq da var.
“Fars Körfəzi monarxiyalarının göstəriciləri yüksək səviyyədə qalır. Əvvəlcə bu, xüsusilə miqrant işçilərlə izah edildi. Son vaxtlara qədər Oman Sultanlığında gündəlik yoluxma sayı 1500-dən çox olub. Lakin digər ölkələrin nümunəsinə uyğun olaraq karantin elan etmək və sərt məhdudiyyətlər tətbiq etmək əvəzinə, Oman mülayim yanaşmaya üstünlük verir: səhiyyə sahəsindəki imkanlarını artırmaq (əsasən çarpayı sayını), müayinə miqyasını genişləndirmək və ağlabatan məhdudiyyətlərə riayət etmək”, – bunu Rusiya Xarici İşlər Şurasının mütəxəssisi Polina Vasilenko bildirib.
O, həmçinin qeyd edib ki, İran və İraqdakı vəziyyət narahatedicidir. “Hər iki ölkə yerli karantin strategiyasını izləsə də, Yaxın Şərqdəki digər ölkələrə nisbətdə yüksək ölüm nisbəti, ehtiyatların tükənməsi hər iki ölkə hökumətini sosial məsafəya riayət etmə və ictimai yerlərdə maska taxma məcburiyyətinə vadar edir”.

Vasilenko diaqnostik imkanlarının əhəmiyyətsiz və ölüm nisbətinin yüksək olduğu, müharibə nəticəsində məhv edilən Yəməni də qeyd edib.
Tərcümə: Strateq.az